| Depressie en stemmingsstoornis bij kinderen en adolescenten | meer kinderen |
Het onderstaande is de letterlijke vertaling van de online versie van de
Merck Manual, consumer version.
Lees meer over de Merck Manuals.
Let op: in deze pagina moeten nog de broodnodige links worden aangebracht.
|
Wat is het? Depressie omvat een gevoel van verdriet (of, bij kinderen en adolescenten, prikkelbaarheid) en/of verlies van interesse in activiteiten. Bij een ernstige depressie duren deze symptomen 2 weken of langer en belemmeren ze het functioneren of veroorzaken ze aanzienlijk leed. De symptomen kunnen volgen op een recent verlies of een andere trieste gebeurtenis, maar staan niet in verhouding tot die gebeurtenis en houden langer dan gepast aan. Bij een stemmingsstoornis is er sprake van aanhoudende prikkelbaarheid en frequente episodes van gedrag dat erg uit de hand loopt. |
- lichamelijke aandoeningen, levenservaringen en erfelijkheid kunnen bijdragen aan depressie.
- kinderen en adolescenten met een depressie kunnen verdrietig, ongeïnteresseerd en futloos zijn of juist overactief, agressief en prikkelbaar.
- kinderen met een disruptieve stemmingsstoornis hebben frequente, ernstige woede-uitbarstingen en zijn tussen de uitbarstingen door prikkelbaar en boos.
- artsen baseren de diagnose op de symptomen die door het kind, de ouders en de leerkrachten worden gerapporteerd en doen tests om te controleren of er andere stoornissen zijn die de symptomen kunnen veroorzaken.
- bij adolescenten met depressie is een combinatie van psychotherapie en antidepressiva meestal het meest effectief, maar bij jongere kinderen wordt meestal eerst alleen psychotherapie geprobeerd.
(Zie ook Depressie bij volwassenen.)
Verdriet en ongelukkig zijn zijn veel voorkomende menselijke emoties, vooral als reactie op verontrustende situaties. Bij kinderen en adolescenten kan het gaan om de dood van een ouder, echtscheiding, een vriend die weggaat, problemen met het wennen op school en problemen met het maken van vrienden. Soms staan gevoelens van verdriet echter niet in verhouding tot de gebeurtenis of duren ze veel langer dan verwacht. In dergelijke gevallen, vooral als de gevoelens problemen veroorzaken in het dagelijks functioneren, kunnen kinderen een depressie hebben. Net als volwassenen worden sommige kinderen depressief, zelfs als er geen ongelukkige levensgebeurtenissen plaatsvinden. Dergelijke kinderen hebben vaker familieleden met stemmingsstoornissen (een familiegeschiedenis).
Depressie komt voor bij maar liefst 2% van de kinderen en 5% van de adolescenten.
Depressie omvat verschillende stoornissen:
- major depressive disorder
- ontregelende stemmingsstoornis
- persisterende depressieve stoornis (dysthymie)
Oorzaak
Artsen weten niet precies wat de oorzaak van depressie is, maar chemische afwijkingen in de hersenen spelen waarschijnlijk een rol. Een deel van de neiging tot depressie is erfelijk bepaald. Een combinatie van factoren, waaronder levenservaringen (zoals verlies op jonge leeftijd, mishandeling, letsel, huiselijk geweld of een natuurramp) en een genetische aanleg (kwetsbaarheid), lijken allemaal bij te dragen.
Soms is een andere stoornis, zoals een onderactieve schildklier of stoornis in middelengebruik, een deel van de oorzaak. Bij sommige adolescenten met een hardnekkige depressie werden lage foliumzuurgehaltes (een vitamine) aangetroffen in de vloeistof die de hersenen en het ruggenmerg omgeeft (cerebrospinaal vocht).
Tijdens de COVId-19 pandemie verdubbelden de symptomen van depressie bij jongeren, vooral bij oudere adolescenten. Het aantal bezoeken aan de geestelijke gezondheidszorg voor depressie nam ook toe. Na controle voor geslacht, leeftijd en pre-COVID depressieve symptomen, bleken de volgende factoren de COVID-19 depressieve symptomen bij kinderen te voorspellen:
- verbondenheid met verzorger
- schermtijd
Symptomen
Net als bij volwassenen varieert de ernst van depressie bij kinderen sterk.
Grote depressieve stoornis
Kinderen met een depressieve stoornis hebben een episode van depressie die 2 weken of langer duurt.
De eetlust kan toe- of afnemen, wat vaak leidt tot aanzienlijke gewichtsveranderingen. Kinderen in de groei komen niet altijd aan zoals verwacht.
De slaap is meestal verstoord. Kinderen kunnen slapeloosheid hebben, te veel slapen of last hebben van frequente nachtmerries.
Depressieve kinderen zijn vaak niet energiek of lichamelijk actief. Sommige, vooral jongere kinderen, hebben echter schijnbaar tegenstrijdige symptomen, zoals overactiviteit en agressief gedrag. Deze kinderen lijken meer geïrriteerd dan verdrietig.
De symptomen verstoren meestal het vermogen om na te denken en zich te concentreren, en schoolwerk lijdt er meestal onder. Ze kunnen vrienden verliezen. Kinderen kunnen suïcidale gedachten en fantasieën hebben en zelfs een zelfmoordpoging doen.
Zelfs zonder behandeling kunnen kinderen met een depressieve stoornis binnen 6 tot 12 maanden beter worden. De stoornis komt echter vaak terug, vooral als de eerste episode ernstig was of zich voordeed toen de kinderen nog jong waren.
|
Symptomen van depressie bij kinderen:
|
Ontregelende stemmingsstoornis
Kinderen met een ontwrichtende stemmingsstoornis zijn meestal langdurig prikkelbaar en hun gedrag is vaak ongecontroleerd. Ze hebben vaak heftige woede-uitbarstingen die veel intenser zijn en veel langer duren dan de situatie vereist. Tijdens deze uitbarstingen kunnen ze eigendommen vernielen of anderen fysiek pijn doen. Tussen de uitbarstingen door zijn kinderen bijna de hele dag prikkelbaar of boos. Deze stoornis begint meestal wanneer kinderen 6 tot 10 jaar oud zijn.
Veel van deze kinderen hebben ook andere stoornissen, zoals;
- oppositionele opstandige stoornis
- aandachtstekortstoornis met hyperactiviteit (ADHD)
- een angststoornis
Als deze kinderen volwassen zijn, kunnen ze een depressie of angststoornis ontwikkelen.
Omdat deze kinderen soms oncontroleerbaar lijken, stelden artsen vroeger vaak de diagnose bipolaire stoornis. Artsen realiseren zich nu echter dat deze stoornis geen bipolaire stoornis is.
Persisterende depressieve stoornis
Deze stoornis lijkt op een depressieve stoornis, maar de symptomen zijn meestal niet zo intens en duren een jaar of langer.
Diagnose
- een bezoek aan een arts of gedragsdeskundige
- soms vragenlijsten over symptomen
Om de diagnose depressie te stellen, baseren artsen zich op verschillende informatiebronnen, waaronder een gesprek met het kind of de jongere en informatie van ouders en leerkrachten. Soms gebruiken artsen gestructureerde vragenlijsten om depressie te onderscheiden van een normale reactie op een ongelukkige situatie.
Artsen stellen een depressieve stoornis vast wanneer kinderen of adolescenten een of beide van de volgende symptomen hebben:
- een gevoel van verdriet of prikkelbaarheid
- verlies van interesse of plezier in bijna alle activiteiten (vaak uitgedrukt als verveling)
Kinderen moeten deze symptomen ook het grootste deel van de dag hebben gehad, bijna elke dag gedurende dezelfde periode van 2 weken, en ze moeten andere symptomen van depressie hebben, zoals verlies van eetlust en gewicht en slaapproblemen.
Artsen proberen te achterhalen of familiale of sociale spanningen de depressie kunnen hebben versneld. Artsen vragen ook specifiek naar suïcidaal gedrag, inclusief gedachten en praten over zelfmoord.
Artsen doen tests om te bepalen of een abnormale schildklier of een stoornis in het gebruik van middelen de oorzaak is van de symptomen.
Als adolescenten een depressie hebben die aanhoudt en niet reageert op de gebruikelijke behandelingen, kunnen artsen een ruggenmergpunctie uitvoeren om te controleren op een tekort aan foliumzuur in het hersenvocht.
Behandeling
- voor de meeste adolescenten, psychotherapie en antidepressiva
- voor jongere kinderen, psychotherapie, indien nodig gevolgd door antidepressiva
- begeleiding voor familieleden en schoolpersoneel
De behandeling van depressieve stoornissen hangt af van de ernst van de symptomen. Kinderen met suïcidale gedachten moeten nauwlettend worden begeleid door ervaren professionals in de geestelijke gezondheidszorg. Als het risico op suïcide hoog genoeg is, moeten kinderen kort worden opgenomen om ze veilig te houden.
Voor de meeste adolescenten is een combinatie van psychotherapie en medicijnen effectiever dan een van beide alleen. Maar voor jongere kinderen is de behandeling minder duidelijk. Psychotherapie alleen kan eerst worden geprobeerd en medicijnen worden alleen gebruikt als dat nodig is. Individuele psychotherapie, groepstherapie en gezinstherapie kunnen nuttig zijn. Artsen adviseren familieleden en de school ook over hoe ze kinderen kunnen helpen om te blijven functioneren en leren.
Antidepressiva helpen bij het corrigeren van chemische onevenwichtigheden in de hersenen. Selectieve serotonine heropnameremmers (SSRI's), zoals fluoxetine, sertraline en paroxetine, zijn de meest voorgeschreven antidepressiva voor depressieve kinderen en adolescenten. Sommige andere antidepressiva, waaronder tricyclische antidepressiva (zoals imipramine), kunnen iets effectiever zijn, maar ze hebben vaak meer bijwerkingen, dus ze worden zelden gebruikt bij kinderen.
Als in het hersenvocht een tekort aan foliumzuur wordt vastgesteld, kan behandeling met leucovorine (ook wel folinezuur genoemd) helpen.
Bij kinderen, net als bij volwassenen, komt depressie vaak terug. Kinderen en adolescenten moeten minstens 1 jaar worden behandeld nadat de symptomen zijn verdwenen. Als kinderen twee of meer episoden van ernstige depressie hebben gehad, kunnen ze voor onbepaalde tijd worden behandeld.
Antidepressiva en zelfmoord
Er is bezorgdheid over het feit dat antidepressiva het risico op suïcidaal denken en gedrag bij kinderen en adolescenten licht kunnen verhogen. Deze zorg heeft geleid tot een algehele afname in het gebruik van antidepressiva bij kinderen. Deze afname in het gebruik van antidepressiva is echter in verband gebracht met een toename in het aantal sterfgevallen door zelfmoord, misschien omdat depressie bij sommige kinderen dan niet adequaat behandeld wordt.
Er zijn onderzoeken gedaan om te proberen deze kwestie op te lossen. Daaruit bleek dat suïcidale gedachten en pogingen heel licht kunnen toenemen bij kinderen die antidepressiva slikken. De meeste artsen zijn echter van mening dat de voordelen groter zijn dan de risico's en dat kinderen met een depressie vaak baat hebben bij behandeling met medicijnen zolang artsen en familieleden alert zijn op verergering van de symptomen of suïcidale gedachten.
Of er nu wel of geen medicijnen worden gebruikt, de mogelijkheid van zelfmoord is altijd een punt van zorg bij elk kind of jongere met een depressie. Het volgende kan helpen om het risico te verkleinen:
- ouders en professionals in de geestelijke gezondheidszorg moeten uitgebreid over de problemen praten.
- het kind of de jongere moet onder passend toezicht staan.
- regelmatige psychotherapiesessies moeten worden opgenomen in het behandelplan.
Antipsychotica
Bij zeer ernstige depressies kunnen psychotische symptomen optreden, zoals wanen, hallucinaties en ongeorganiseerd denken en spreken. Deze vereisen behandeling met een klasse medicijnen die antipsychotica worden genoemd.
Wist u dat...
|
Bronnen: