| Bipolaire stoornis bij kinderen en adolescenten | meer kinderen |
| Manisch-depressieve ziekte | |
Het onderstaande is de letterlijke vertaling van de online versie van de
Merck Manual, consumer version.
Lees meer over de Merck Manuals.
Let op: in deze pagina moeten nog de broodnodige links worden aangebracht.
|
Wat is het? Bij een bipolaire stoornis worden perioden van intense opgetogenheid en opwinding (manie) afgewisseld met perioden van depressie en wanhoop. Tussen deze periodes in kan de stemming normaal zijn. |
- kinderen kunnen snel veranderen van opgewonden, blij en actief naar depressief, teruggetrokken en traag of vol woede en gewelddadig.
- artsen baseren de diagnose op symptomen en resultaten van psychiatrische tests.
- de diagnose bipolaire stoornis bij jonge kinderen is erg controversieel.
- de behandeling kan bestaan uit stemmingsstabiliserende medicijnen tegen manie, antidepressiva tegen depressie en psychotherapie.
Kinderen hebben normaal gesproken vrij snelle stemmingswisselingen, van vrolijk en actief tot somber en teruggetrokken. Deze stemmingswisselingen duiden zelden op een psychische stoornis. Bipolaire stoornis is veel ernstiger dan deze normale stemmingswisselingen en de stemmingen duren veel langer, vaak weken of maanden.
Bipolaire stoornis is zeldzaam bij kinderen. Vroeger werd een bipolaire stoornis vaak vastgesteld als jonge kinderen (van 4 tot 11 jaar) vele malen per dag intens prikkelbaar werden. Nu wordt gedacht dat zulke kinderen een verstoorde stemmingsstoornis hebben.
Bipolaire stoornis begint meestal halverwege de adolescentie of vroege volwassenheid. Bipolaire stoornis bij adolescenten lijkt op bipolaire stoornis bij volwassenen.
De oorzaak is onbekend, maar een neiging om bipolaire stoornis te ontwikkelen kan erfelijk zijn. Chemische en anatomische afwijkingen in de hersenen kunnen een rol spelen. Bij kinderen met de stoornis kan stress een episode uitlokken. Ook bepaalde andere aandoeningen, zoals een overactieve schildklier of aandachtstekort-/hyperactiviteitsstoornis (ADHD), kunnen soortgelijke symptomen veroorzaken of de aandoening verergeren. Bepaalde medicijnen (bijvoorbeeld cocaïne, amfetaminen, fencyclidines en bepaalde antidepressiva) en giftige stoffen in het milieu (zoals lood) kunnen soortgelijke symptomen veroorzaken of de aandoening verergeren.
Onderzoek wijst ook uit dat er een verhoogd risico is op het ontwikkelen van bepaalde psychotische stoornissen (namelijk bipolaire stoornis en schizofrenie) bij adolescenten die cannabisproducten gebruiken. Dit verhoogde risico wordt niet verklaard door genetische factoren. Er bestaat bezorgdheid dat de recente legalisering van marihuana adolescenten (en hun ouders) een vals gevoel van veiligheid kan geven over het gebruik van deze drug.
Symptomen
Bij veel kinderen is het eerste symptoom van een bipolaire stoornis een of meer episoden van depressie.
De belangrijkste symptomen zijn episodes van gevoelens van opgetogenheid en opwinding in verschillende gradaties (intens [manie] en minder intens [hypomanie]) die worden afgewisseld met episodes van depressie, die vaker kunnen voorkomen. Kinderen kunnen heftige stemmingswisselingen doormaken.
Tijdens een manische episode is de slaap verstoord en kunnen kinderen agressief worden. Ze kunnen een heel positieve stemming hebben of heel prikkelbaar zijn. Ze kunnen snel praten. Hun gedachten kunnen op hol slaan. Ze kunnen grandioze gedachten hebben. Kinderen kunnen bijvoorbeeld het gevoel hebben dat ze een groot talent hebben of een belangrijke ontdekking hebben gedaan. Hun beoordelingsvermogen kan aangetast zijn en adolescenten kunnen zich onverantwoordelijk gedragen, bijvoorbeeld door seksueel losbandig te worden of roekeloos te rijden. Jongere kinderen kunnen dramatische stemmingen hebben, maar deze stemmingen duren vaak maar een paar momenten. De schoolprestaties gaan vaak achteruit.
Tijdens een episode van depressie voelen kinderen met een bipolaire stoornis zich, net als kinderen met alleen een depressie, buitensporig verdrietig en verliezen ze interesse in hun gebruikelijke activiteiten. Ze kunnen traag denken en bewegen en meer slapen dan gewoonlijk. Gevoelens van hopeloosheid en schuld kunnen hen overweldigen.
Kinderen met een bipolaire stoornis lijken normaal tussen de episoden, in tegenstelling tot kinderen met een aandachtstekortstoornis/hyperactiviteitstoornis, die in een constante staat van verhoogde activiteit verkeren.
Symptomen beginnen vaak geleidelijk. Maar voordat de stoornis zich ontwikkelt, zijn kinderen meestal erg temperamentvol en moeilijk te hanteren.
Diagnose
- een bezoek aan een arts of gedragsdeskundige
- soms vragenlijsten over symptomen
- tests om te controleren op andere oorzaken van de symptomen
Artsen baseren de diagnose bipolaire stoornis op een beschrijving van typische episodes door kinderen en hun ouders. Artsen proberen vast te stellen of iets, zoals ernstige stress, de episode heeft veroorzaakt.
Het is belangrijk om bipolaire stoornis te onderscheiden van andere stoornissen. Bijvoorbeeld, zowel bipolaire stoornis (in een manische episode) als aandachtstekort/hyperactiviteitstoornis (ADHD) kunnen ervoor zorgen dat kinderen erg actief zijn, maar artsen kunnen de stoornissen meestal onderscheiden omdat de meeste kinderen met ADHD, in tegenstelling tot kinderen met bipolaire stoornis, geen intense stemmingswisselingen hebben.
Artsen bepalen of kinderen medicijnen gebruiken die kunnen bijdragen aan de symptomen. Artsen kunnen ook controleren op tekenen van andere stoornissen die kunnen bijdragen aan de symptomen of deze kunnen veroorzaken. Ze kunnen bijvoorbeeld bloedtesten doen om te controleren op een overactieve schildklier.
Behandeling
- tweede generatie antipsychotica
- stemmingsstabiliserende medicijnen
- soms antidepressiva
- psychotherapie
Bij bipolaire stoornis worden episodes van manie en agitatie behandeld met tweedegeneratieantipsychotica en stemmingsstabiliserende medicijnen.
- tot de tweede generatie antipsychotica behoren aripiprazol, lurasidon, olanzapine, quetiapine, risperidon en ziprasidon.
- stemmingsstabilisatoren zijn lithium en bepaalde anti-epileptica (divalproex, lamotrigine, carbamazepine).
Episoden van depressie worden behandeld met:
- antipsychotica van de tweede generatie plus selectieve serotonineheropnameremmers [SSRI's].
- lithium
Antidepressiva worden niet alleen gebruikt, maar in combinatie met antipsychotica of lithium.
Individuele en familiepsychotherapie helpt kinderen en hun families om te gaan met de gevolgen van de stoornis. Psychotherapie kan adolescenten, die geneigd zijn zich niet aan de medicijnen te houden, helpen om dit wel te blijven doen. Als adolescenten milde tot matige symptomen hebben en zich aan de medicijnen houden, gaat het meestal goed met ze.
Prognose
Voor adolescenten met een bipolaire stoornis verslechtert de prognose met elke herhaling, dus een volledige, grondige behandeling is erg belangrijk. Factoren die het risico op herhaling verhogen zijn onder andere de vroege leeftijd waarop de stoornis begint, de ernst van de symptomen, een familiegeschiedenis van bipolaire stoornis en het uitblijven van behandeling of het zich niet houden aan de behandeling.
Wist u dat...
|
Bronnen: