| Effecten van levensveranderingen op ouderen | meer ouderen |
Het onderstaande is de letterlijke vertaling van de online versie van de
Merck Manual, consumer version.
Lees meer over de Merck Manuals.
Let op: in deze pagina moeten nog de broodnodige links worden aangebracht.
De late levensfase is vaak een periode van veranderingen (bijvoorbeeld pensioen of verhuizing) en aanpassing aan verliezen.
Pensioen
Pensioen is vaak de eerste grote overgang waarmee ouderen te maken krijgen. De effecten ervan op de lichamelijke en geestelijke gezondheid verschillen van persoon tot persoon, afhankelijk van de houding ten opzichte van en de reden voor pensionering. Ongeveer een derde van de gepensioneerden heeft moeite om zich aan te passen aan bepaalde aspecten van het pensioen, zoals een lager inkomen en een veranderde sociale rol en rechten. Sommige mensen kiezen ervoor om met pensioen te gaan, omdat ze ernaar uitkijken om te stoppen met werken. Anderen worden gedwongen om met pensioen te gaan (bijvoorbeeld vanwege gezondheidsproblemen of het verlies van hun baan). Een goede voorbereiding op het pensioen en begeleiding voor gepensioneerden en gezinnen die moeilijkheden ondervinden, kunnen helpen. Veel werkgevers en maatschappelijke instanties bieden diensten aan op het gebied van pensioenplanning.
Verhuizing
Verhuizingen kunnen tijdens de ouderdom meerdere keren voorkomen. Mensen kunnen bijvoorbeeld verhuizen naar een seniorenwoning met gewenste voorzieningen, naar een kleinere woning om de lasten van het onderhoud van onroerend goed te verminderen, naar een andere gemeenschap voor beter weer of om dichter bij familieleden te zijn, naar het huis van een familielid of naar een woonzorgcentrum. Mensen die slecht reageren op verhuizingen, wonen vaker alleen, zijn sociaal geïsoleerd, arm en/of depressief. Mannen reageren vaak minder goed dan vrouwen.
Vanwege financiële, sociale en andere complicaties hebben sommige ouderen het gevoel dat ze in een problematische woning of buurt moeten blijven wonen, ondanks hun wens om te verhuizen. Vaak kunnen maatschappelijk werkers ouderen helpen bij het beoordelen van hun mogelijkheden voor verhuizing of aanpassing van hun woning.
Veel van de stress lijkt voort te komen uit het gevoel dat mensen geen controle hebben over de verhuizing en niet weten wat ze in de nieuwe omgeving kunnen verwachten. Voor ouderen met geheugenverlies kan een verhuizing uit een vertrouwde omgeving de verwarring en afhankelijkheid van anderen versterken en tot frustratie leiden. Veel verhuizingen gebeuren plotseling, maar zelfs een beetje voorbereiding kan de stress van een verhuizing helpen verminderen. Mensen die verhuizen, moeten indien mogelijk ruim van tevoren kennis maken met de nieuwe omgeving. Het kan erg nuttig zijn om de toekomstige omgeving te verkennen en potentiële buren te ontmoeten.
Rouw, depressie en zelfmoordrisico
Rouw heeft invloed op veel aspecten van het leven van een oudere. Zo nemen sociale interactie en gezelschap af en kunnen de sociale status en financiële omstandigheden veranderen. Oudere volwassenen kunnen na het overlijden van een naast familielid of vriend een verslechtering van hun eigen gezondheid ervaren. Het overlijden van een partner heeft een verschillende invloed op mannen en vrouwen. In de twee jaar na het overlijden van een vrouw neemt het sterftecijfer onder mannen vaak toe, vooral als het overlijden van de vrouw onverwacht was. Voor vrouwen die hun man verliezen, zijn de gegevens minder duidelijk, maar over het algemeen wijzen ze niet op een verhoogd sterftecijfer.
Slaapstoornissen en angst zijn normaal bij mensen die rouwen. Deze effecten verdwijnen meestal binnen enkele weken of maanden zonder het gebruik van medicijnen. Als het verdriet langdurig of overweldigend is, als mensen niet meer in staat of bereid zijn om zelfs essentiële dagelijkse activiteiten uit te voeren, of als ze over zelfmoord spreken, is evaluatie en behandeling door een arts noodzakelijk. Als de arts een diagnose van depressie stelt, kunnen mensen worden doorverwezen naar een psycholoog of psychiater. Soms kunnen antidepressiva helpen.
Het screenen op depressie is een belangrijk onderdeel van een bezoek aan de arts. Verzorgers en zorgverleners moeten letten op symptomen van depressie en zich ervan bewust zijn dat rouwende mensen een hoog risico lopen op zelfmoord en een verslechterende gezondheid.
Over het algemeen neemt het risico op zelfmoord toe naarmate mensen ouder worden.
In de Verenigde Staten pleegden in 2022 bijna vier keer meer oudere mannen zelfmoord dan oudere vrouwen. Het aantal sterfgevallen door zelfmoord onder ouderen wordt waarschijnlijk onderschat, omdat bijvoorbeeld veel sterfgevallen als gevolg van een overdosis opioïden niet worden onderzocht en opzettelijke sterfgevallen als gevolg van vrijwillig niet eten en drinken niet worden gedocumenteerd. Oudere volwassenen geven vaak geen waarschuwingen over zelfmoord en zoeken vaak geen geestelijke gezondheidszorg. Ook bieden artsen minder vaak behandeling voor depressie aan oudere volwassenen dan aan jongere mensen. Hoewel oudere volwassenen minder vaak zelfmoordpogingen doen dan mensen in andere leeftijdsgroepen, hebben ze een veel hoger sterftecijfer bij zelfmoordpogingen omdat het volgende vaker voorkomt:
- ze gebruiken vuurwapens bij hun poging
- ze hebben vaker gezondheidsproblemen en zijn kwetsbaarder
- ze vermijden interventies
- ze wonen minder vaak samen met andere mensen die zelfmoordpogingen zouden kunnen opmerken en erop reageren
Het risico op overlijden door zelfmoord is dus hoog onder ouderen die zelfmoordgedachten hebben.
Tijdige screening op depressie en zelfmoordgedachten is essentieel. Om het risico op zelfmoord te bepalen, stellen zorgverleners ouderen die recent een dierbare hebben verloren of die depressief lijken, specifieke vragen over zelfmoordgedachten.
Om te helpen bij moeilijke overgangen kunnen ouderen behoefte hebben aan counseling, ondersteunende diensten (zoals de National Widowers Organization) en/of medicijnen tegen angst of depressie. Zorgverleners moeten ook het nummer 988 Lifeline in hun telefoon opslaan en hen laten zien hoe ze de informatie kunnen vinden en gebruiken om te bellen, sms'en of chatten met een hulpverlener.
Wist u dat...
|
Bronnen: