| Misselijkheid en braken tijdens de vroege zwangerschap | meer vrouwen |
| Ochtendmisselijkheid | |
Het onderstaande is de letterlijke vertaling van de online versie van de
Merck Manual, consumer version.
Lees meer over de Merck Manuals.
Let op: in deze pagina moeten nog de broodnodige links worden aangebracht.
|
Wat is het?
Zwangerschap veroorzaakt vaak misselijkheid en overgeven. Het wordt vaak “ochtendmisselijkheid” genoemd, maar het kan op elk moment van de dag of nacht optreden. Dit type misselijkheid en overgeven begint meestal rond 5 weken zwangerschap en is op zijn ergst rond 9 weken. Meestal verdwijnt de misselijkheid rond 16 tot 18 weken. De symptomen variëren van mild tot ernstig. Hyperemesis gravidarum is een ernstige, aanhoudende vorm van zwangerschapsgerelateerd braken. Vrouwen met hyperemesis gravidarum braken zoveel dat ze gewicht verliezen en uitgedroogd raken. Zulke vrouwen eten misschien niet genoeg voedsel om hun lichaam van energie te voorzien. Dan breekt het lichaam vetten af, wat resulteert in een opeenhoping van afvalstoffen (ketonen) die ketose wordt genoemd. Ketose kan vermoeidheid, slechte adem, duizeligheid en andere symptomen veroorzaken. Vrouwen met hyperemesis gravidarum raken vaak zo uitgedroogd dat de balans van elektrolyten, die nodig zijn om het lichaam normaal te laten functioneren, verstoord raakt. Als vrouwen af en toe braken, maar aankomen en niet uitgedroogd zijn, hebben ze geen hyperemesis gravidarum. |
Oorzaak
Meestal houden misselijkheid en braken tijdens de zwangerschap verband met de zwangerschap. Soms zijn ze echter het gevolg van een aandoening die niets met de zwangerschap te maken heeft.
Zwangerschapsgerelateerde oorzaken
De meest voorkomende oorzaken van misselijkheid en braken tijdens de zwangerschap zijn
- ochtendmisselijkheid (meest voorkomend)
- hyperemesis gravidarum
De oorzaken van ochtendmisselijkheid en hyperemesis gravidarum zijn onduidelijk. Het is mogelijk dat deze symptomen verband houden met een snelle stijging van het niveau van twee hormonen in het begin van de zwangerschap: humaan choriongonadotrofine (hCG), dat vroeg in de zwangerschap door de placenta wordt aangemaakt, en oestrogeen, dat helpt de zwangerschap in stand te houden. Daarnaast kunnen hormonen zoals progesteron de spijsvertering vertragen, wat misselijkheid en overgeven kan veroorzaken.
Prenatale vitamines met ijzer kunnen misselijkheid veroorzaken. Gastro-oesofageale reflux, vaak met brandend maagzuur, komt vaak voor tijdens de zwangerschap.
Soms kan het corpus luteum, een cyste in de eierstokken die normaal is in het begin van de zwangerschap, ervoor zorgen dat de eierstok rond de ligamenten en weefsels draait die hem ondersteunen, waardoor de bloedtoevoer naar de eierstok wordt afgesneden. Deze aandoening, adnexale torsie genoemd, houdt geen verband met de zwangerschap maar komt vaker voor tijdens de zwangerschap.
In zeldzame gevallen is ernstig, aanhoudend braken het gevolg van een molaire zwangerschap (abnormale groei van de placenta met of zonder foetus door een abnormaal bevruchte eicel).
Andere oorzaken
Oorzaken van misselijkheid en braken die geen verband houden met de zwangerschap zijn onder andere:
- gastro-enteritis (een infectie van de maag of darmen)
- aandoeningen van de buik zoals blindedarmontsteking, een verstopping in de darm (darmobstructie) of ontsteking van de galblaas (cholecystitis)
- migraine of ernstigere hersenaandoeningen.)
Deze aandoeningen veroorzaken echter meestal andere symptomen die meer op de voorgrond treden, zoals buikpijn of hoofdpijn.
Evaluatie
Artsen proberen eerst vast te stellen of misselijkheid en braken worden veroorzaakt door een ernstige aandoening. Ochtendmisselijkheid en hyperemesis gravidarum worden pas gediagnosticeerd nadat andere oorzaken zijn uitgesloten.
Waarschuwingssignalen
Bij zwangere vrouwen die braken, zijn de volgende symptomen reden tot bezorgdheid:
- braken dat aanhoudt of verergert
- buikpijn
- tekenen van uitdroging, zoals minder plassen, minder zweten, meer dorst, een droge mond, een snelle hartslag en duizeligheid bij het opstaan
- koorts
- geen beweging van de foetus bij een zwangerschap van 24 weken of meer
- verwardheid, zwakte of gevoelloosheid aan één kant van het lichaam, spraak- of gezichtsproblemen of traagheid
Wanneer moet u naar een arts?
Vrouwen met waarschuwingssignalen moeten onmiddellijk een arts raadplegen.
Vrouwen zonder waarschuwingssignalen moeten met hun arts praten. De arts kan hen helpen beslissen of en hoe snel ze gezien moeten worden op basis van de aard en ernst van hun symptomen. Vrouwen die lichte tot matige misselijkheid en braken hebben, niet vermagerd zijn en in staat zijn om wat vloeistoffen binnen te houden, hoeven misschien niet naar de dokter tenzij hun symptomen verergeren.
Wat de dokter doet
Artsen vragen naar de symptomen en de medische voorgeschiedenis en doen een lichamelijk onderzoek. Wat ze tijdens de anamnese en het lichamelijk onderzoek vinden, suggereert vaak een oorzaak en de onderzoeken die mogelijk moeten worden gedaan (zie tabel Enkele oorzaken en kenmerken van misselijkheid en braken tijdens de vroege zwangerschap).
Artsen vragen naar het braken:
- wanneer het begon
- hoe lang het duurt
- hoe vaak het per dag voorkomt
- of iets het overgeven verlicht of verergert
- hoeveel er is
- of voedsel en/of vloeistoffen binnen blijven
De arts vraagt de vrouw of ze andere symptomen heeft, in het bijzonder buikpijn, diarree en constipatie, en hoe haar symptomen haar en haar gezin hebben beïnvloed - of ze kan werken en voor zichzelf en haar kinderen kan zorgen. De arts vraagt ook naar braken tijdens eerdere zwangerschappen, naar eerdere buikoperaties en naar het gebruik van medicijnen die kunnen bijdragen tot braken.
Tijdens het lichamelijk onderzoek doen artsen een routine prenatale evaluatie, inclusief het meten van de vitale functies van de vrouw en het beoordelen van de foetus. Ze zoeken naar tekenen van ernstige aandoeningen, zoals een te lage of te hoge bloeddruk, koorts of buikpijn.
Deze informatie helpt artsen te bepalen of het braken het gevolg is van de zwangerschap of van een andere, niet gerelateerde aandoening. Het is bijvoorbeeld waarschijnlijker dat overgeven door de zwangerschap wordt veroorzaakt als:
- de symptomen beginnen tijdens het 1e trimester
- de symptomen enkele dagen tot weken aanhouden of terugkeren
- de vrouw geen buikpijn heeft
- er geen symptomen zijn waarbij andere orgaansystemen betrokken zijn
Braken is waarschijnlijk het gevolg van een aandoening die niets met de zwangerschap te maken heeft als het:
- begonnen is na het 1e trimester
- gepaard gaat met buikpijn, diarree of beide
Tabel: Enkele oorzaken en kenmerken van misselijkheid en braken tijdens de vroege zwangerschap.
Testen
Artsen gebruiken vaak een handheld Doppler echoapparaat, dat op de buik van de vrouw wordt geplaatst, om te controleren of de foetus een hartslag heeft. Als er geen hartslag wordt waargenomen, doen artsen een bekkenechografie om de foetus te beoordelen en een afwijking uit te sluiten. In zeldzame gevallen kunnen misselijkheid en braken tijdens de zwangerschap een symptoom zijn van een molaire zwangerschap.
Als de vrouw vaak braakt of uitgedroogd lijkt of als er mogelijk sprake is van een molaire zwangerschap, worden er meestal tests gedaan. Welke tests worden gedaan, hangt af van de oorzaak die artsen vermoeden:
- hyperemesis gravidarum: Urineonderzoek (om het ketongehalte te meten) en eventueel bloedonderzoek (om het elektrolytgehalte en andere stoffen te meten)
- een molaire zwangerschap: Echografie van het bekken
- een aandoening die geen verband houdt met de zwangerschap: Tests specifiek voor die aandoening
Behandeling
Als de symptomen gewone zwangerschapsmisselijkheid en overgeven (ochtendmisselijkheid) lijken te zijn, kunnen enkele veranderingen in dieet of eetgewoonten helpen:
- vaker kleine hoeveelheden drinken of eten (5 of 6 kleine maaltijden per dag)
- eten voordat u honger krijgt
- alleen zacht voedsel eten, zoals bananen, rijst, appelmoes en droge toast (het zogenaamde BRAT-dieet)
- crackers bij het bed houden en er een of twee eten voordat je 's ochtends opstaat
- koolzuurhoudende dranken (frisdrank) drinken
Gember (verkrijgbaar als capsules of lolly's), acupunctuur, banden tegen reisziekte en hypnose kunnen helpen, net als het overschakelen van prenatale vitamines naar kauwvitamines voor kinderen met foliumzuur.
Indien nodig worden medicijnen tegen misselijkheid (anti-emetica) gegeven. Artsen kiezen medicijnen die veilig lijken te zijn tijdens de vroege zwangerschap. Vitamine B6 wordt als eerste gebruikt. Als dit niet werkt, kan ook een ander medicijn (doxylamine, metoclopramide, ondansetron of promethazine) worden gegeven.
Als het braken leidt tot uitdroging, kan de vrouw intraveneus (rechtstreeks in haar ader) vocht toegediend krijgen. De vloeistoffen bevatten meestal suiker (glucose) en zo nodig elektrolyten en vitamines. Als het braken ernstig is en aanhoudt, wordt ze opgenomen in het ziekenhuis en krijgt ze nog steeds vloeistoffen met de nodige supplementen. Ze krijgt ook anti-emetica via de mond, injectie of zetpil. Nadat het braken is afgenomen, krijgt ze vocht via de mond. Als ze deze vloeistoffen binnen kan houden, kan ze beginnen met het eten van regelmatige, kleine porties zacht voedsel. De grootte van de porties wordt vergroot naarmate de vrouw meer voedsel kan verdragen.
Als misselijkheid en braken het gevolg zijn van een aandoening die niets met de zwangerschap te maken heeft, wordt die aandoening behandeld.
|
Belangrijke punten
|
Bronnen: