| Anamnese en lichamelijk onderzoek bij aandoeningen van het bewegingsapparaat | meer botten, spieren, gewrichten |
Het onderstaande is de letterlijke vertaling van de online versie van de
Merck Manual, consumer version.
Lees meer over de Merck Manuals.
|
Wat is het? Het bewegingsapparaat bestaat uit botten, spieren, gewrichten, ligamenten, pezen en slijmbeurzen. Elk van deze componenten kan gewond raken of beïnvloed worden door een aantal aandoeningen. Sommige aandoeningen tasten voornamelijk de gewrichten aan (zoals artrose), waardoor artritis ontstaat. Andere aandoeningen hebben voornamelijk invloed op de botten (zoals breuken, de ziekte van Paget en tumoren) of spieren of andere zachte weefsels (zoals fibromyalgie en tendinitis). Er zijn verschillende diagnostische tests beschikbaar om aandoeningen van het bewegingsapparaat te diagnosticeren maar de belangrijkste elementen van de diagnose zijn de medische voorgeschiedenis en het lichamelijk onderzoek door de arts. |
Medische voorgeschiedenis
Tijdens een evaluatie van het bewegingsapparaat vragen artsen mensen naar symptomen van het bewegingsapparaat, maar letten ze ook op
andere symptomen, zoals koorts, koude rillingen, gewichtsverlies, huiduitslag, pijn of roodheid in de ogen en symptomen van hart-,
long- en maagdarmstoornissen. Deze andere symptomen kunnen veroorzaakt worden door of geassocieerd worden met verschillende aandoeningen
van het bewegingsapparaat.
Pijn
Pijn is het meest voorkomende symptoom van aandoeningen aan het bewegingsapparaat. Artsen vragen mensen om het karakter, de locatie en de ernst van de pijn te beschrijven. Ze vragen mensen factoren te noemen die de pijn verergeren of verlichten en te beschrijven of de pijn nieuw is of terugkomt. Artsen willen weten of de pijn erger is wanneer een gewricht voor het eerst wordt bewogen of na langdurig gebruik en of de pijn aanwezig is bij het ontwaken of zich in de loop van de dag ontwikkelt.
Artsen vragen mensen ook om te beschrijven hoe de pijn aanvoelt, bijvoorbeeld of de pijn scherp of dof is of dat het pijn doet of brandt. Ze moeten weten of mensen de pijn diep in een gewricht voelen of dat andere musculoskeletale structuren er last van lijken te hebben. Als artsen het type en de locatie van de pijn kennen, kunnen ze de oorzaak achterhalen.
Stijfheid
Mensen met aandoeningen aan het bewegingsapparaat hebben vaak last van stijfheid van hun gewrichten (dat wil zeggen dat mensen weerstand voelen wanneer ze een gewricht proberen te bewegen). Artsen vragen mensen om hun stijfheid specifiek te beschrijven omdat mensen het woord "stijfheid" vaak gebruiken om zwakte of extreme vermoeidheid (moeheid) te beschrijven, maar voor artsen betekent "stijfheid" dat ze moeite hebben om de gewrichten te bewegen. Artsen onderscheiden stijfheid van een onwil om te bewegen vanwege pijn die optreedt bij bewegen.
Artsen vragen mensen ook om te beschrijven wanneer ze stijfheid voelen. Bij sommige gewrichtsaandoeningen (zoals reumatoïde artritis en artrose) treedt stijfheid op nadat mensen voor het eerst gaan bewegen na een periode van rust of wanneer ze 's ochtends wakker worden. Artsen moeten ook weten waar mensen stijfheid voelen en hoe lang stijfheid aanhoudt. Bijvoorbeeld, bij aandoeningen die ontsteking veroorzaken (zoals reumatoïde artritis), is stijfheid langdurig (bijvoorbeeld langer dan een uur), terwijl bij aandoeningen die geen ontsteking veroorzaken (zoals artrose), stijfheid van korte duur is (bijvoorbeeld ongeveer 10 minuten), hoewel het ernstig kan zijn en de pijn kan aanhouden.
Vermoeidheid
Vermoeidheid is een ander symptoom waar artsen naar vragen. Er is sprake van vermoeidheid wanneer iemand een sterke behoefte voelt om te rusten en zo weinig energie heeft dat het moeilijk is om activiteiten te starten en vol te houden. Het verschilt van zwakte of een onvermogen om te bewegen, en artsen evalueren mensen om het te onderscheiden van slaperigheid. Vermoeidheid kan betekenen dat mensen een aandoening hebben die meerdere systemen in het lichaam aantast en ontstekingen veroorzaakt, of dat er een aandoening is die de normale slaap verstoort.
Gewrichtsinstabiliteit
Mensen kunnen gewrichtsinstabiliteit hebben (bijvoorbeeld wiebelen of knikken van een gewricht), wat wijst op zwakte van de ligamenten of andere structuren die het gewricht stabiliseren. Knikken (wanneer een gewricht het begeeft) komt het vaakst voor in de knie.
Lichamelijk onderzoek
Een arts zoekt naar bepaalde dingen tijdens een lichamelijk onderzoek, afhankelijk van welke aandoening of letsel wordt vermoed.
Bij het evalueren van botten, als een breuk wordt vermoed, kan de arts opmerken dat het aangetaste deel (zoals een arm of een been) abnormaal gevormd is, wat suggereert dat de botsegmenten niet uitgelijnd zijn.
Een arts kan de oppervlakken van de botten en gewrichten voelen (palperen) om gevoeligheid, warmte, vocht in de gewrichten of abnormale vorm op te sporen, vooral als een breuk, een tumor of een botinfectie (osteomyelitis) wordt vermoed. Compressiefracturen van de wervelkolom veroorzaakt door osteoporose en stressfracturen kunnen in het begin erg pijnlijk zijn, maar er kan geen abnormale vorm worden vastgesteld. Abnormale knobbels in botten wijzen soms op een tumor. Als osteomyelitis wordt vermoed, controleert een arts of verpleegkundige of er koorts is.
Als iemand klaagt over spierzwakte, voelt de arts de spieren op omvang, tonus (hoe ontspannen de spier is als hij niet wordt gebruikt), kracht en tederheid. Spieren worden ook gecontroleerd op stuiptrekkingen en onwillekeurige bewegingen, wat kan wijzen op een zenuwziekte in plaats van een spierziekte (zie Motorische zenuwen). Artsen letten op spieratrofie, die kan ontstaan door beschadiging van de spier of de zenuwen of door te weinig gebruik (atrofie door uitputting), zoals soms gebeurt bij langdurige bedrust.
Artsen kijken ook naar spiervergroting (hypertrofie), die normaal gesproken het gevolg is van activiteiten of oefeningen die de spier herhaaldelijk belasten, zoals gewichtheffen. Als iemand ziek is, kan hypertrofie echter het gevolg zijn van het feit dat een spier harder werkt om de zwakte van een andere spier te compenseren. Spieren kunnen ook groter worden wanneer normaal spierweefsel wordt vervangen door abnormaal weefsel, waardoor de spier wel groter maar niet sterker wordt. Abnormaal weefsel kan spieren vervangen bij amyloïdose en bij bepaalde erfelijke spieraandoeningen, zoals Duchenne spierdystrofie.
Artsen proberen vast te stellen welke spieren zwak zijn en hoe zwak ze zijn. De spieren kunnen systematisch getest worden, meestal beginnend met het gezicht en de nek, dan de armen en ten slotte de benen. Normaal gesproken moet iemand de armen een minuut lang gestrekt kunnen houden, met de handpalmen omhoog, zonder dat ze doorbuigen, draaien of trillen. Een neerwaartse beweging van de arm met naar binnen draaiende handpalmen is een teken van zwakte.
Kracht wordt getest door te duwen of te trekken terwijl de arts in de tegenovergestelde richting duwt en trekt. Kracht wordt ook getest door de persoon bepaalde manoeuvres te laten uitvoeren, zoals lopen op de hielen en de tenen of opstaan vanuit een hurkpositie of snel 10 keer opstaan en afzetten uit een stoel.
De arts test iemands actieve bewegingsbereik. Het actieve bewegingsbereik is het maximale bereik dat mensen zelf kunnen bewegen. Een beperkt actief bewegingsbereik kan duiden op zwakte, pijn of stijfheid, maar ook op mechanische afwijkingen (zoals littekenvorming en zwelling). Vervolgens test de arts het passieve bewegingsbereik. Het passieve bewegingsbereik is het maximale bereik dat de arts kan bewegen terwijl de persoon volledig ontspannen is.
De arts controleert ook de spierspanning door het ledemaat passief te bewegen. De weerstand tegen passieve beweging (passieve weerstand genoemd) kan verminderd zijn wanneer de zenuw die naar de spier leidt beschadigd is. De weerstand tegen dergelijke bewegingen kan verhoogd zijn wanneer het ruggenmerg of de hersenen beschadigd zijn.
Als iemand zwak is, tikken artsen ook met een rubberen hamer op de pees van de spier om de reflexen te controleren. Reflexen kunnen langzamer zijn dan verwacht wanneer de zenuw die naar de spier leidt beschadigd is. Reflexen kunnen sneller zijn dan verwacht wanneer het ruggenmerg of de hersenen beschadigd zijn.
Artsen noteren welke gewrichten of ledematen aangetast zijn. Het vinden van een patroon van aangetaste gewrichten en ledematen kan artsen helpen bij het achterhalen van de oorzaak.
Artsen onderzoeken aangetaste gewrichten ook in meer detail. Ze onderzoeken bijvoorbeeld de gewrichten om te bepalen of er vocht in het gewricht zit (een gewrichtsuitvloeiing genoemd). Ze kunnen specifieke actieve of passieve bewegingen testen. Ze kunnen trekken of kracht uitoefenen om te zien of het gewricht stabiel is.
Bronnen:
| Laatste wijziging: 27 augustus 2023 | Colofon Disclaimer Privacy Zoeken Copyright © 2002- G. Speek |