Rickettsial infecties meer infecties  

 Het onderstaande is de letterlijke vertaling van de online versie van de Merck Manual, consumer version.    Lees meer over de Merck Manuals.

Wat zijn Rickettsiale infecties en verwante infecties
Rickettsiale infecties en verwante infecties (zoals anaplasmose, ehrlichiose en Q-koorts) worden veroorzaakt door een ongebruikelijk type bacterie dat alleen in de cellen van een ander organisme kan leven.

  • de meeste van deze infecties worden verspreid door teken, mijten, vlooien of luizen
  • er ontstaat koorts, ernstige hoofdpijn en meestal ook huiduitslag, en men voelt zich over het algemeen ziek
  • de symptomen wijzen op de diagnose, en om die te bevestigen doen artsen speciale tests waarbij een monster van de uitslag of bloed wordt gebruikt
  • antibiotica worden gegeven zodra artsen een van deze infecties vermoeden

Rickettsiae en verwante (rickettsia-achtige) bacteriën (zoals Ehrlichia, Anaplasma, en Coxiella burnetii bacteriën) zijn een ongebruikelijk soort bacteriën die verschillende soortgelijke ziekten veroorzaken, waaronder de volgende:

Deze bacteriën verschillen van de meeste andere bacteriën doordat zij alleen kunnen leven en zich vermenigvuldigen in de cellen van een ander organisme (gastheer) en niet zelfstandig in de omgeving kunnen overleven.

Veel soorten van deze bacteriën leven in kleine dieren (zoals ratten en muizen), die de gastheer worden genoemd. Runderen, schapen of geiten zijn de gastheer voor Coxiella burnetii, die Q-koorts veroorzaakt. Mensen zijn de gebruikelijke gastheer voor Rickettsia prowazekii, die epidemische tyfus veroorzaakt. Gastheerdieren kunnen al dan niet ziek worden van de infectie.

Rickettsiae en rickettsia-achtige bacteriën worden gewoonlijk op mensen overgedragen via de beten van teken, mijten, vlooien of luizen die zich eerder met een besmet dier hebben gevoed. Teken, mijten, vlooien en luizen worden vectoren genoemd omdat ze ziekteverwekkende organismen van de ene gastheer op de andere verspreiden (overdragen). Q-koorts, veroorzaakt door Coxiella burnetii, kan worden verspreid via de lucht of via besmet voedsel en water en vereist geen vector.

Elke soort rickettsiae en rickettsia-achtige bacteriën heeft zijn eigen gastheren en gewoonlijk ook vectoren.

Sommige van deze bacteriën (en de ziekten die zij veroorzaken) komen wereldwijd voor. Andere komen alleen in bepaalde geografische gebieden voor.

Sommige van deze bacteriën infecteren de cellen die de kleine bloedvaten bekleden, waardoor de bloedvaten ontstoken of verstopt raken of in het omringende weefsel gaan bloeden. Andere bacteriën (Ehrlichia en Anaplasma) dringen de witte bloedcellen binnen.

Waar de schade ontstaat en hoe het lichaam reageert, bepaalt welke symptomen zich ontwikkelen.

Symptomen   
Verschillende rickettsiale infecties hebben de neiging gelijkaardige symptomen te veroorzaken:

  • koorts
  • hevige hoofdpijn
  • een karakteristieke huiduitslag
  • een algemeen gevoel van ziekte (malaise)

Op de plaats van de beet kan zich een zweer vormen die bedekt is met een zwarte korst (eschar). Omdat de huiduitslag vaak pas na enkele dagen optreedt, wordt een vroege rickettsiale infectie vaak verward met een gewone virale infectie, zoals griep. Mensen kunnen gezwollen lymfeklieren hebben.

Naarmate de infectie vordert, ervaren mensen verwarring en ernstige zwakte - vaak met hoesten, ademhalingsmoeilijkheden, en soms braken.

Wanneer de infectie vergevorderd is, kan gangreen ontstaan, kunnen de lever of milt vergroten, kunnen de nieren slecht werken en kan de bloeddruk gevaarlijk laag worden (wat shock veroorzaakt). De dood kan het gevolg zijn.

Diagnose   

  • evaluatie door een arts
  • bloedonderzoek en biopsie van de huiduitslag

Omdat rickettsiae en rickettsia-achtige bacteriën worden overgedragen door teken, mijten, vlooien en luizen, vragen artsen aan mensen:

  • of ze gebeten zijn door een teek of een andere vector
  • of ze naar een gebied zijn gereisd waar deze infecties veel voorkomen

Gebeten zijn is een nuttige aanwijzing - vooral in geografische gebieden waar rickettsial of een verwante infectie veel voorkomt. Veel mensen kunnen zich een dergelijke beet echter niet herinneren.

Als artsen Q-koorts vermoeden, kunnen ze ook vragen of mensen op of in de buurt van een boerderij waren (omdat runderen, schapen en geiten de gastheer zijn voor de bacteriën die deze infectie veroorzaken).

Symptomen helpen artsen ook bij het diagnosticeren van deze infecties. Artsen vragen mensen:

  • hoe lang het duurde voordat de uitslag verscheen nadat ze gebeten waren (indien bekend)
  • of ze andere symptomen hebben

Een lichamelijk onderzoek wordt gedaan om te bepalen welke delen van het lichaam zijn aangetast en hoe de uitslag eruit ziet. Artsen kijken ook of er een eschar is die mensen misschien niet hebben opgemerkt en of er gezwollen lymfeklieren zijn.

Testen
Meestal is een test nodig om de diagnose te bevestigen. Vaak kunnen artsen een infectie met rickettsiae of rickettsia-achtige bacteriën niet snel bevestigen, omdat deze bacteriën niet kunnen worden geïdentificeerd met behulp van algemeen beschikbare laboratoriumtests. Speciale bloedtests voor deze bacteriën zijn niet routinematig beschikbaar en het duurt zo lang om ze te verwerken dat mensen meestal moeten worden behandeld voordat de testresultaten beschikbaar zijn. Artsen baseren hun beslissing om te behandelen op de symptomen van de persoon en de waarschijnlijkheid van een mogelijke blootstelling.
Nuttige tests zijn onder meer:

  • bloedonderzoek dat antilichamen tegen rickettsiae of rickettsia-achtige bacteriën aantoont
  • als mensen huiduitslag hebben, een klein stukje van de aangetaste huid wegnemen voor onderzoek (biopsie)

Artsen gebruiken twee technieken om de bacteriën gemakkelijker op te sporen en te identificeren:

  • bij immunofluorescentie-analyses worden vreemde stoffen die door de bacterie worden geproduceerd (antigenen) gelabeld met een fluorescerende kleurstof
  • de polymerasekettingreactietechniek (PCR) wordt gebruikt om de hoeveelheid DNA van de bacterie te vergroten, zodat de bacterie sneller kan worden opgespoord

Behandeling   

Antibiotica worden meestal gestart zonder te wachten op de resultaten van tests. Een vroege behandeling van rickettsiale infecties kan complicaties voorkomen, het risico op overlijden verminderen en de hersteltijd verkorten.

Rickettsiale infecties reageren snel op een vroege behandeling met antibiotica (bij voorkeur doxycycline). Deze antibiotica worden via de mond toegediend, tenzij mensen erg ziek zijn. In dat geval worden de antibiotica intraveneus toegediend.

Na de behandeling merken de meeste mensen met een milde infectie binnen 1 of 2 dagen een merkbare verbetering, en de koorts verdwijnt meestal na 2 tot 3 dagen. Mensen nemen het antibioticum minimaal 1 week - langer als de koorts aanhoudt. Als de behandeling laat begint, gaat de verbetering langzamer en duurt de koorts langer. Als de infectie niet wordt behandeld of als te laat met de behandeling wordt begonnen, kunnen mensen overlijden, vooral als ze epidemische tyfus, scrub tyfus of Rocky Mountain gevlekte koorts hebben.

Ciprofloxacine en andere soortgelijke antibiotica kunnen worden gebruikt voor de behandeling van mediterrane vlektyfus, maar worden gewoonlijk niet gebruikt voor de behandeling van andere rickettsiale of verwante infecties.

Bronnen:

Laatste wijziging: 08 juni 2022 Colofon  Disclaimer  Privacy  Zoeken  Copyright © 2002- G. Speek
  Einde van de pagina