| Vergrote milt | meer bloed |
| Splenomegalie | |
Het onderstaande is de letterlijke vertaling van de online versie van de
Merck Manual, consumer version.
Lees meer over de Merck Manuals.
|
Wat is het? Een vergrote milt is geen ziekte op zich, maar het gevolg van een onderliggende aandoening. Veel aandoeningen kunnen de milt doen vergroten. |
- veel aandoeningen, waaronder infecties, bloedarmoede en kanker, kunnen een vergrote milt veroorzaken
- symptomen zijn meestal niet erg specifiek, maar kunnen bestaan uit volheid of pijn in de linker bovenbuik of rug
- meestal kunnen artsen een vergrote milt voelen, maar er kunnen ook echografie en andere beeldvormende onderzoeken worden gebruikt om te bepalen hoe groot de milt is
- de behandeling van de aandoening die de milt doet vergroten verhelpt meestal het probleem, maar soms moet de milt worden verwijderd
Om de oorzaak van een vergrote milt te achterhalen, moeten artsen rekening houden met aandoeningen variërend van chronische infecties tot bloedkanker.
Een vergrote milt kan uit zijn eigen bloedtoevoer groeien. Wanneer delen van de milt niet genoeg bloed krijgen, kunnen ze beschadigd raken, waardoor ze gaan bloeden of afsterven.
Hypersplenisme
De milt verwijdert normaal gesproken oude en/of beschadigde rode bloedcellen uit de bloedbaan. Als de milt echter vergroot, vangt en bewaart hij een te groot aantal rode bloedcellen, waardoor bloedarmoede ontstaat. Soms vernietigt de milt ook witte bloedcellen en/of bloedplaatjes, wat leidt tot een laag aantal witte bloedcellen (leukopenie) en een laag aantal bloedplaatjes (trombocytopenie). Dit proces creëert een vicieuze cirkel: hoe meer cellen de milt vangt, hoe groter hij wordt, en hoe groter hij wordt, hoe meer bloedcellen hij vangt en vernietigt.
Symptomen
Een vergrote milt veroorzaakt meestal niet veel symptomen en de symptomen die het wel veroorzaakt, kunnen worden verward met veel andere medische aandoeningen.
Omdat de vergrote milt naast de maag ligt en er soms tegenaan drukt, kunnen mensen een vol gevoel hebben na het eten van een klein hapje of zelfs zonder te eten.
Mensen kunnen ook buik- of rugpijn hebben in het gebied van de milt in het linkerbovengedeelte van de buik of de linkerkant van de rug. De pijn kan zich uitbreiden
naar de linkerschouder, vooral als delen van de milt niet genoeg bloed krijgen en beginnen af te sterven.
Als hypersplenisme ernstige bloedarmoede veroorzaakt, kunnen mensen moe en kortademig zijn. Mensen kunnen ook vaak infecties hebben als gevolg van te weinig witte bloedcellen en de neiging om te bloeden als gevolg van te weinig bloedplaatjes.
Diagnose
- beeldvorming van de buik
- bloedonderzoek
Artsen kunnen vermoeden dat de milt vergroot is als mensen klagen over volheid of pijn in het linkerbovengedeelte van de buik of in de rug. Meestal kunnen artsen een vergrote milt voelen tijdens een lichamelijk onderzoek.
Een röntgenfoto van de buik die om andere redenen wordt gemaakt, kan ook laten zien dat de milt vergroot is. Echografie of computertomografie (CT-scan) is meestal nodig om te bepalen hoe groot de milt is en of deze op andere organen drukt. Magnetic resonance imaging (MRI-scan) geeft vergelijkbare informatie en traceert ook de bloedstroom door de milt. Andere gespecialiseerde scantechnieken maken gebruik van licht radioactieve deeltjes om de grootte en functie van de milt te beoordelen en om te bepalen of de milt grote aantallen bloedcellen ophoopt of vernietigt.
Bloedtests tonen verminderde aantallen rode bloedcellen, witte bloedcellen en bloedplaatjes aan. Wanneer de bloedcellen onder een microscoop worden onderzocht, kunnen hun vorm en grootte aanwijzingen geven over de oorzaak van de miltvergroting. Een onderzoek van het beenmerg kan kanker van de bloedcellen (zoals leukemie of lymfoom) of een ophoping van ongewenste stoffen (zoals voorkomt bij opslagziekten) aantonen. Het meten van bloedproteïnen kan wijzen op andere aandoeningen die de milt kunnen vergroten, zoals amyloïdose, sarcoïdose, malaria, viscerale leishmaniasis, brucellose en tuberculose. Leveronderzoek helpt om te bepalen of de lever ook ziek is.
Artsen kunnen niet gemakkelijk een monster van de milt verwijderen voor onderzoek omdat het inbrengen van een naald of het snijden in miltweefsel oncontroleerbare bloedingen kan veroorzaken. Als een vergrote milt wordt verwijderd tijdens een operatie om bepaalde ziekten te diagnosticeren of te behandelen, wordt de milt naar een laboratorium gestuurd, waar de oorzaak van de vergroting meestal kan worden vastgesteld.
Behandeling
- behandeling van de onderliggende aandoening
- soms verwijdering van de milt
Indien mogelijk behandelen artsen de onderliggende aandoening die de vergrote milt heeft veroorzaakt. Mensen met een vergrote milt moeten contactsporten en gewichtheffen vermijden omdat een vergrote milt eerder scheurt, wat oncontroleerbare bloedingen veroorzaakt.
De milt moet mogelijk operatief worden verwijderd als hypersplenisme ernstige problemen veroorzaakt. Chirurgische verwijdering van de milt (splenectomie) moet waar mogelijk worden vermeden omdat het problemen kan veroorzaken, waaronder een verhoogde vatbaarheid voor infecties door bepaalde bacteriën. In bepaalde kritieke situaties zijn de risico's echter de moeite waard:
- wanneer de milt ernstig beschadigd is na een verwonding
- als de milt zo snel rode bloedcellen vernietigt dat ernstige bloedarmoede ontstaat
- als de milt zo snel witte bloedcellen vernietigt dat infectie waarschijnlijk is
- als de milt zoveel bloedplaatjes vernietigt dat bloedingen waarschijnlijk zijn
- wanneer de milt zo groot is dat deze pijn veroorzaakt of druk uitoefent op andere organen of een vroegtijdig gevoel van volheid veroorzaakt na het eten van slechts een kleine hoeveelheid
- als de milt zo groot is dat delen ervan bloeden of afsterven
Als alternatief voor een operatie kan soms bestralingstherapie worden gebruikt om de milt te verkleinen.
Mensen bij wie de milt is verwijderd, moeten worden gevaccineerd tegen infecties veroorzaakt door Streptococcus pneumoniae, Neisseria meningitidis en Haemophilus influenzae. Ze moeten er ook voor zorgen dat ze elk jaar het griepvaccin en het COVID-19 vaccin krijgen.
Na splenectomie zijn mensen extra gevoelig voor ernstige sepsis, vooral als ze regelmatig in contact komen met kinderen, en het kan zijn dat ze dagelijks antibiotica moeten nemen om infecties te voorkomen.
Wist u dat...
|
Bronnen:
| Laatste wijziging: 10 augustus 2023 | Colofon Disclaimer Privacy Zoeken Copyright © 2002- G. Speek |