| Hartkatheterisatie en coronaire angiografie | meer hart en bloedvaten |
Het onderstaande is de letterlijke vertaling van de online versie van de
Merck Manual, consumer version.
Lees meer over de Merck Manuals.
|
Wat is het? Hartkatheterisatie en coronaire angiografie zijn minimaal invasieve methoden om het hart en de bloedvaten die het hart van bloed voorzien (kransslagaders) te onderzoeken zonder een operatie uit te voeren. Deze onderzoeken worden meestal gedaan wanneer niet-invasieve onderzoeken niet voldoende informatie geven, wanneer niet-invasieve onderzoeken suggereren dat er een probleem is met het hart of de bloedvaten, of wanneer iemand symptomen heeft die een probleem met het hart of de kransslagaders zeer waarschijnlijk maken. Een voordeel van deze tests is dat artsen tijdens de test ook verschillende ziekten kunnen behandelen, waaronder kransslagaderaandoeningen |
In de Verenigde Staten worden jaarlijks meer dan een miljoen hartkatheterisaties en angiografische procedures uitgevoerd. Ze zijn relatief veilig en complicaties zijn zeldzaam. Bij hartkatheterisatie en angiografie is de kans op een ernstige complicatie, zoals een beroerte, hartaanval of overlijden, 1 op 1000. Minder dan 1 op de 10.000 mensen die deze procedures ondergaan overlijdt, en de meeste mensen die overlijden hebben al een ernstige hartaandoening of andere aandoening. Het risico op complicaties en overlijden is hoger bij oudere mensen.
Hartkatheterisatie
Hartkatheterisatie wordt veel gebruikt voor de diagnose en behandeling van verschillende hartaandoeningen. Hartkatheterisatie kan worden gebruikt om te meten hoeveel
bloed het hart per minuut uitpompt (cardiac output), om aangeboren afwijkingen van het hart op te sporen en om
tumoren die het hart aantasten
(bijvoorbeeld een myxoom) op te sporen en er een biopsie van te nemen.
Deze procedure is de enige manier om rechtstreeks de bloeddruk te meten in elke kamer van het hart en in de belangrijkste bloedvaten die van het hart naar de longen lopen.
Bij hartkatheterisatie wordt een dunne katheter (een kleine, flexibele, holle plastic buis) in een slagader of ader in de hals, arm of lies/bovenbeen ingebracht via een punctie met een naald. Er wordt een plaatselijke verdoving gegeven om de insteekplaats te verdoven. De katheter wordt dan door de grote bloedvaten naar de hartkamers en/of de kransslagaders geleid. De procedure wordt in het ziekenhuis uitgevoerd en duurt 40 tot 60 minuten.
Verschillende kleine instrumenten kunnen door de buis naar het uiteinde van de katheter worden geschoven. Hiertoe behoren instrumenten om de druk van het bloed in elke hartkamer en in de bloedvaten die met het hart verbonden zijn te meten, om ultrasone beelden van de binnenkant van de bloedvaten te bekijken of te maken, om bloedmonsters uit verschillende delen van het hart te nemen of om een weefselmonster uit de binnenkant van het hart te nemen voor onderzoek onder een microscoop (biopsie). Veelvoorkomende procedures die via de katheter worden uitgevoerd zijn onder andere de volgende:
- coronaire angiografie: Een katheter wordt gebruikt om een radio-opaak contrastmiddel in de bloedvaten die het hart voeden (kransslagaders) te injecteren, zodat deze op röntgenfoto's te zien zijn
- ventriculografie: Een katheter wordt gebruikt om een radiopaak contrastmiddel in een of meer hartkamers te injecteren, zodat deze op röntgenfoto's te zien zijn
- percutane coronaire interventie (PCI): Een katheter met een ballon aan het uiteinde wordt in een vernauwde kransslagader geschoven en de ballon wordt opgeblazen om de vernauwing te openen. Artsen gebruiken de katheter meestal om een buis van draadgaas (een stent) in de slagader te plaatsen om deze open te houden
- valvuloplastiek: Een katheter wordt gebruikt om een vernauwde hartklepopening wijder te maken
- klepvervanging: Een katheter wordt gebruikt om een klep in het hart te vervangen zonder de oude klep te verwijderen of een operatie uit te voeren
Ventriculografie is een soort angiografie waarbij röntgenfoto's worden gemaakt terwijl een radio-opaak contrastmiddel via een katheter in de linker- of rechterhartkamer wordt geïnjecteerd. Dit wordt gedaan tijdens een hartkatheterisatie. Met deze procedure kunnen artsen de beweging van de linker- of rechterhartkamer zien en zo het pompvermogen van het hart beoordelen. Op basis van de pompcapaciteit van het hart kunnen artsen de ejectiefractie berekenen (het percentage bloed dat bij elke hartslag door de linkerhartkamer wordt weggepompt). Evaluatie van de pompfunctie van het hart helpt om te bepalen hoeveel van het hart beschadigd is.
Als een slagader wordt gebruikt voor het inbrengen van een katheter, moet de prikplaats 10 tot 20 minuten lang worden samengedrukt nadat alle instrumenten zijn verwijderd. Samendrukken voorkomt bloeden en blauwe plekken. Het komt echter voor dat er een bloeding optreedt op de punctieplaats, waardoor er een grote blauwe plek ontstaat die weken kan aanhouden, maar die bijna altijd vanzelf verdwijnt.
Omdat het inbrengen van een katheter in het hart abnormale hartritmes kan veroorzaken, wordt het hart gecontroleerd met elektrocardiografie (ECG). Meestal kunnen artsen een abnormaal ritme corrigeren door de katheter in een andere positie te brengen. Als deze manoeuvre niet helpt, wordt de katheter verwijderd. In zeer zeldzame gevallen wordt de hartwand beschadigd of doorboord wanneer een katheter wordt ingebracht.
Hartkatheterisatie kan aan de rechter- of linkerkant van het hart worden gedaan.
Katheterisatie van de rechterkant van het hart wordt gedaan om informatie te verkrijgen over de hartkamers aan de rechterkant (rechterboezem en rechterventrikel) en de tricuspidalisklep (die zich tussen deze twee kamers bevindt) en om de hoeveelheid bloed te evalueren die het hart pompt. De rechterboezem ontvangt zuurstofarm bloed uit de lichaamsaders en de rechterkamer pompt het bloed naar de longen, waar het bloed zuurstof opneemt en kooldioxide afvoert. Bij deze procedure wordt de katheter in een ader ingebracht, meestal in de hals, arm of lies. Katheterisatie van de longslagader, waarbij een ballon aan het uiteinde van de katheter door het rechteratrium en ventrikel wordt geleid en in de longslagader (die de rechterventrikel met de longen verbindt) wordt vastgezet, wordt soms gedaan tijdens katheterisatie van de rechterkant van het hart tijdens bepaalde grote operaties en op intensivecareafdelingen. Katheterisatie van de rechterkant wordt gebruikt om de hartfunctie en abnormale verbindingen tussen de rechter- en linkerkant van het hart op te sporen en te kwantificeren. Artsen gebruiken katheterisatie aan de rechterkant ook bij het evalueren van mensen voor harttransplantatie of het plaatsen van een mechanisch apparaat om bloed te helpen pompen of voor het diagnosticeren en behandelen van pulmonale hypertensie of hartfalen.
Katheterisatie van de linkerkant van het hart wordt gedaan om informatie te verkrijgen over de hartkamers aan de linkerkant (linkerboezem en linkerventrikel), de mitralisklep (die zich tussen de linkerboezem en de linkerventrikel bevindt) en de aortaklep (die zich tussen de linkerventrikel en de aorta bevindt). De linkerboezem ontvangt zuurstofrijk bloed van de longen en de linkerkamer pompt dat bloed naar het lichaam. Deze procedure wordt meestal gecombineerd met coronaire angiografie om informatie over de kransslagaders te verkrijgen.
Voor katheterisatie van de linkerkant van het hart wordt de katheter in een slagader ingebracht, meestal in een arm of de lies, en van die slagader naar de aorta geleid, de grote slagader die bloed van het hart afvoert.
Coronaire angiografie
Bij angiografie wordt een
radio-opaak contrastmiddel, een vloeistof die zichtbaar is op
röntgenfoto's, in een bloedvat geïnjecteerd en worden
röntgenfoto's gemaakt om gedetailleerde beelden van het bloedvat te verkrijgen. Coronaire angiografie geeft informatie over de kransslagaders,
die het hart van zuurstofrijk bloed voorzien. Coronaire angiografie wordt gedaan tijdens hartkatheterisatie van de linkerkant van het hart omdat de kransslagaders
aftakken van de aorta net nadat deze de linkerkant van het hart verlaat
(zie Bloedvoorziening van het hart).
De twee procedures worden bijna altijd tegelijkertijd uitgevoerd.
Na het inspuiten van een plaatselijke verdoving brengt een arts een dunne katheter in een slagader via een snee in een arm of in de hals of lies. De katheter wordt in de richting van het hart geleid en vervolgens in de kransslagaders. Tijdens het inbrengen gebruikt de arts fluoroscopie (een continue röntgenprocedure) om de voortgang van de katheter te observeren terwijl deze op zijn plaats wordt geregen.
Nadat de punt van de katheter op zijn plaats zit, wordt een radiopaak contrastmiddel door de katheter in de kransslagaders geïnjecteerd, waarna de omtrek van de slagaders op een videoscherm verschijnt en wordt opgenomen.
Artsen gebruiken deze beelden om verstoppingen (coronaire hartziekte) of spasmen van de kransslagaders op te sporen. De beelden kunnen helpen bepalen of angioplastiek (het openen van de verstopping met een ballonnetje dat door de katheters wordt ingebracht) en het plaatsen van stents (kleine, uitzetbare buisjes van hol gaas om de kransslagader open te houden) nodig is of dat er een kransslagader-bypassoperatie moet worden uitgevoerd om het bloed voorbij de verstopping te krijgen.
Miniatuur ultrasone transducers aan het uiteinde van kransslagaderkatheters kunnen beelden maken van de wanden van de kransslagaders en de bloedstroom tonen. Deze techniek (intravasculaire echografie of IVUS) wordt steeds vaker tegelijk met coronaire angiografie gebruikt. Miniatuur druksensoren op de punt van de katheter kunnen bepalen hoeveel de druk verandert voor en na een vernauwing in een kransslagader. Deze techniek (fractional flow reserve of FFR genoemd) wordt gebruikt om de ernst van de bloedvatvernauwing te bepalen.
Coronaire angiografie is zelden oncomfortabel en duurt meestal 30 tot 50 minuten. Tenzij de persoon erg ziek is, kan de persoon kort na de procedure naar huis. Als er een stent wordt geplaatst, blijft de persoon meestal een nacht in het ziekenhuis.
Ernstige complicaties zoals shock, toevallen, nierproblemen en plotselinge hartstilstand zijn zeer zeldzaam. Tot de bijwerkingen van radio-opake contrastmiddelen behoren allergische reacties en nierschade. Allergische reacties op het contrastmiddel variëren van huiduitslag tot een zeldzame levensbedreigende reactie die anafylaxie wordt genoemd. Het team dat de procedure uitvoert, is voorbereid om de complicaties van coronaire angiografie onmiddellijk te behandelen. Nierschade gaat bijna altijd vanzelf over. Artsen zijn echter voorzichtig met het uitvoeren van angiografie bij mensen die al een verminderde nierfunctie hebben.
Het risico op complicaties is hoger bij oudere mensen, hoewel het nog steeds laag is. Coronaire angiografie is essentieel wanneer angioplastiek of een coronaire bypassoperatie wordt overwogen.
Bronnen:
| Laatste wijziging: 03 december 2023 | Colofon Disclaimer Privacy Zoeken Copyright © 2002- G. Speek |