Overzicht van cholesterol- en lipidenstoornissen meer hormonaal  

 Het onderstaande is de letterlijke vertaling van de online versie van de Merck Manual, consumer version.    Lees meer over de Merck Manuals.

Het lichaam heeft vetten (lipiden) nodig voor groei en energie. Het gebruikt ze ook om hormonen en andere stoffen aan te maken die nodig zijn voor de activiteiten van het lichaam. Het lichaam kan overtollig vet afzetten in bloedvaten en in organen, waar het de bloedstroom kan blokkeren en organen kan beschadigen, wat vaak ernstige aandoeningen veroorzaakt.

Belangrijke lipiden in het bloed zijn:

  • cholesterol
  • triglyceriden

Cholesterol is een essentieel bestanddeel van celmembranen, van hersen- en zenuwcellen en van gal, dat het lichaam helpt bij de opname van vetten en in vet oplosbare vitaminen. Het lichaam gebruikt cholesterol om vitamine D en verschillende hormonen te maken, zoals oestrogeen, testosteron en cortisol. Het lichaam kan alle cholesterol produceren die het nodig heeft, maar het haalt cholesterol ook uit voedsel.

Triglyceriden, die in vetcellen zitten, kunnen worden afgebroken en vervolgens worden gebruikt om energie te leveren voor de stofwisselingsprocessen in het lichaam, waaronder groei. Triglyceriden worden in de darm en lever geproduceerd uit kleinere vetten die vetzuren worden genoemd. Sommige soorten vetzuren worden door het lichaam gemaakt, maar andere moeten uit voedsel worden gehaald.

Vetten, zoals cholesterol en triglyceriden, kunnen niet vrij in het bloed circuleren, omdat bloed voor het grootste deel uit water bestaat. Om in het bloed te kunnen circuleren, worden cholesterol en triglyceriden samen met eiwitten en andere stoffen verpakt tot deeltjes die lipoproteïnen worden genoemd.

Er zijn verschillende soorten lipoproteïnen. Elk type heeft een ander doel en wordt op een iets andere manier afgebroken en uitgescheiden. Lipoproteïnen omvatten

  • chylomicronen
  • hoge dichtheid lipoproteïnen (HDL)
  • lipoproteïnen met lage dichtheid (LDL)
  • lipoproteïnen met zeer lage dichtheid (VLDL)

Cholesterol dat wordt vervoerd door LDL wordt LDL-cholesterol (LDL-C) genoemd, en cholesterol dat wordt vervoerd door HDL wordt HDL-cholesterol (HDL-C) genoemd.

Het lichaam kan het lipoproteïnegehalte (en dus het lipidengehalte) reguleren door de aanmaak van lipoproteïnen te verhogen of te verlagen. Het lichaam kan ook regelen hoe snel lipoproteïnen in de bloedbaan komen en eruit worden verwijderd.

Het cholesterol- en triglyceridengehalte varieert aanzienlijk van dag tot dag door vele factoren zoals stress, eetgewoonten, lichaamsbeweging, levensstijl en veranderingen in het metabolisme. Van de ene meting tot de andere kan het cholesterolgehalte met ongeveer 10% variëren en het triglyceridengehalte met wel 25%.

Het lipidengehalte kan

Het lipidengehalte kan abnormaal worden door veranderingen die optreden bij het ouder worden, door verschillende aandoeningen (waaronder erfelijke aandoeningen), door het gebruik van bepaalde medicijnen of door de levensstijl (zoals een dieet met veel verzadigd vet, lichamelijke inactiviteit of overgewicht).

Complicaties van abnormale lipidenniveaus
Abnormaal hoge niveaus van bepaalde lipiden (vooral cholesterol) kunnen leiden tot problemen op lange termijn, zoals atherosclerose. Over het algemeen verhoogt een hoog totaal cholesterolgehalte (dat LDL-C, HDL-C en VLDL-C omvat), in het bijzonder een hoog gehalte aan LDL-cholesterol (het "slechte" cholesterol), het risico op atherosclerose en dus het risico op een hartaanval of beroerte. Niet alle soorten cholesterol verhogen dit risico echter. Een hoog niveau van HDL (het "goede") cholesterol kan het risico verlagen en omgekeerd kan een laag niveau van HDL-cholesterol het risico verhogen.

Het effect van het triglyceridengehalte op het risico op een hartaanval is minder duidelijk. Maar zeer hoge triglycerideniveaus (hoger dan 500 milligram per deciliter bloed, of mg/dL [5,65 mmol/L]) kunnen het risico op pancreatitis verhogen.

Het meten van lipidenniveaus
Het nuchtere lipidenprofiel (ook wel lipidenpanel genoemd) is het niveau van totaal cholesterol, triglyceriden, LDL-cholesterol en HDL-cholesterol gemeten nadat iemand 12 uur heeft gevast. Artsen doen deze test meestal elke 5 jaar vanaf de leeftijd van 20 als onderdeel van de beoordeling of de persoon risico loopt op een coronaire hartziekte.

Bij kinderen en adolescenten wordt screening met een nuchter lipidenprofiel aanbevolen tussen de leeftijd van 2 en 8 jaar als het kind risicofactoren heeft, zoals een familielid met ernstige dyslipidemie of iemand die op jonge leeftijd een coronaire hartziekte heeft ontwikkeld. Bij kinderen zonder risicofactoren wordt de screening met een nuchter lipidenprofiel meestal één keer gedaan voordat het kind in de puberteit komt (meestal tussen de 9 en 11 jaar) en nog een keer tussen de 17 en 21 jaar.

Bronnen:

Laatste wijziging: 28 december 2023 Colofon  Disclaimer  Privacy  Zoeken  Copyright © 2002- G. Speek
  Einde van de pagina