Plas meer nieren, urinewegen     urine Evenals je poep is je urine een prima indicatie voor je gezondheidsinformatie. De kleur is daarbij belangrijk. En dat is makkelijk zelf te controleren. Een normale plas is helder en lichtgeel tot helgeel Dat komt door de kleurstof urochroom, die continu wordt aangemaakt. Is de kleur, frequentie of hoeveelheid anders, dan kan dat het volgende betekenen: lichte of donkergele urine krijg je als je veel water drinkt, de urine kan bijna kleurloos worden. Je plas is dan verdund door het water, waardoor de kleurstof urochroom in een lagere concentratie aanwezig is. Is dit het geval, dan is er niets aan de hand. Omdat deze kleur ook kan voorkomen bij diabetes of mensen met niet goed functionerende nieren, is het verstandig dit wel in de gaten te houden. Drink je een stuk minder water en houdt de lichte kleur aan, overleg dan met je huisarts. donkergele urine komt vaak voor als je te weinig hebt gedronken of veel vocht hebt verloren, bijvoorbeeld door transpireren. De concentratie kleurstof in de urine is dan juist hoger. Daarom is ochtendurine ook vaak donkerder. Je hebt een aantal uren niet gedronken en verliest vocht gedurende de nacht. Daardoor is de plas meer geconcentreerd en donkerder van kleur. felgele urine kan voorkomen als je multivitamines of vitamine B-complex slikt. Urine voert het teveel aan vitamines af. Het effect is vooral duidelijk zichtbaar bij riboflavine (vitamine B2), dat van zichzelf al felgeel is. Ook sommige medicijnen laten je plas kleuren. troebele urine kan verschillende oorzaken hebben: van een blaasontsteking en infectie van de urinewegen tot de ongewone aandoening Glomerulonefritis. Bij troebele urine is het verstandig om met de huisarts te overleggen. rode urine krijg je als je bietjes hebt gegeten of bij bepaald medicijngebruik, maar het kan ook betekenen dat er bloed in je urine zit. Dat komt o.a. voor bij een blaasontsteking en nierstenen, maar kan ook een minder onschuldige oorzaak hebben. Bijvoorbeeld inwendig letsel, problemen met je nieren en zelfs kanker, zoals blaas-, nier- of prostaatkanker en verschillende vormen van porfyrie. Omdat de oorzaken van rode urine zo variëren, is het altijd goed om je huisarts te raadplegen. paarsrood, paarsig of purper kan wijzen op porfyrie, een stofwisselingsziekte waarbij de aanmaak van rode bloedcellen is verstoord. blauw-groene urine kan het resultaat zijn van gekleurde voedingsmiddelen, maar ook sommige medicijnen zorgen voor deze vreemde kleur. Neem je geen medicijnen in of twijfel je? Leg het voor aan je huisarts. bruine urine kan duiden op problemen met lever of gal. Bij zo’n ontsteking is er sprake van een toename van urobiline, een bruine galkleurstof die door de darm aan de lever wordt afgegeven. Als deze kleurstof niet meer kan worden verwerkt, voeren de nieren ‘m af en wordt je urine bruinrood. donkerbruin, zoals een kop oude thee, kan ontstaan bij een verstopping of een blokkade in het gal-afvoerkanaal. Er is dan een verhoogde afscheiding van bilirubine, een roodbruine kleurstof (check op geelzucht). Als urine donkerbruin is en sterk naar ontlasting ruikt, kan er sprake zijn van een fistel, een onnatuurlijke verbinding tussen je plasbuis en endeldarm. Donkere urine kan ook een aanwijzing zijn voor acute hepatitis wit, grijs of zwarte urine kan ontstaan door een hoge concentratie fosfaatzouten. Zo’n verhoogd gehalte aan fosfaten is volgens Gezondheidsnet in principe niet gevaarlijk, maar het kan wel irriteren en in sommige gevallen nierstenen veroorzaken. Witte urine kan ook duiden op een lekkage van het lymfestelsel naar de urinewegen of nieren. grijze urine kan wijzen op beginnende nierstenen. Ook hierbij is het verstandig contact op te nemen met de huisarts. In het geval van zwarte urine wordt waarschijnlijk melanine uitgescheiden, dat komt bijvoorbeeld voor als iemand huidkanker heeft. Ook de stofwisselingsziekte ochronose zorgt voor zwarte urine. hoeveel / hoe vaak. Afhankelijk van de vloeistoftoevoer produceert een gezond persoon in 24 uur ongeveer 1000 tot 1500 ml (1 - 1.5 liter) urine, die 2-6 maal per dag wordt uitgescheiden. Daarbij is de urineproductie niet op ieder moment van de dag even groot. Kou kan op je blaas slaan. Gevolg: veel en vaak plassen. Bij lagere temperaturen vernauwen de bloedvaten zich om warmteverlies te minimaliseren en je vitale organen warm te houden. Dit proces, vasoconstrictie, treedt op onder de 15 graden. Omdat het bloed minder plek heeft in de vaten, halen de nieren water uit je bloed. Dat komt in je blaas terecht. Ook zal de blaas zich meer aanspannen als het koud is en daardoor minder urine vasthouden. Nog een oorzaak: als het koud is, drinken we vaak meer warme thee en koffie. Die dranken zijn vochtafdrijvend, waardoor je nieren meer urine produceren die uitgeplast moet worden. Asperges en urine De urine kan een heel kenmerkende geur hebben na het eten van asperges.  Het onderstaande is de letterlijke vertaling van de online versie van de Merck Manual, consumer version.    Lees meer over de Merck Manuals. Normaal gesproken is verdunde urine bijna kleurloos. Geconcentreerde urine is diepgeel. Andere kleuren dan geel zijn abnormaal. Artsen kunnen de oorzaak van een abnormale kleur meestal achterhalen door de urine onder een microscoop te onderzoeken of door chemische tests uit te voeren. Geneesmiddelen kunnen verschillende kleuren produceren: bruin, zwart, blauw, groen, oranje of rood. Behandeling is niet nodig, behalve als het nodig is om de onderliggende aandoening te behandelen. Bruine urine Bruine urine kan worden veroorzaakt door afgebroken hemoglobine (het eiwit dat zuurstof vervoert in rode bloedcellen). Afgebroken hemoglobine kan in de urine lekken wanneer er een bloeding optreedt in de nier, urineleider of blaas, of het kan in de urine worden uitgescheiden als gevolg van bepaalde aandoeningen die rode bloedcellen beschadigen of vernietigen (hemolytische anemie). Bruine urine kan ook worden veroorzaakt door spiereiwit (myoglobine) dat in de urine wordt uitgescheiden na ernstig spierletsel. Zwarte urine Urine kan zwart zijn door pigmenten die worden geproduceerd door melanoom. Rode urine Rode urine kan worden veroorzaakt door bloed in de urine, maar kan ook het gevolg zijn van voedingspigmenten (bijvoorbeeld van bieten), kunstmatige voedingskleurstoffen en zelden van porfyrie. Troebele urine Troebele urine wijst op de aanwezigheid van overtollige witte bloedcellen als gevolg van een urineweginfectie, de aanwezigheid van zoutkristallen van urinezuur of fosforzuur, of de aanwezigheid van vaginale afscheiding. Onwelriekende urine De geur van urine kan variëren en duidt meestal niet op een aandoening, behalve bij mensen die bepaalde zeldzame stofwisselingsstoornissen hebben. Zo kan geconcentreerde urine sterk naar ammoniak ruiken. Ook een urineweginfectie kan vies ruikende urine veroorzaken. Bronnen: Merck Manual, consumer version Alweer aandrang Een overactieve blaas kan het dagelijks leven en de nachtrust verstoren - nu moet je er alweer uit om naar de wc te gaan. Kun je je blaas trainen, zodat je minder vaak hoeft te plassen? Veel mensen die vaak moeten plassen, zeggen dat ze een kleine blaas hebben. 'Dat is een misverstand', zegt uroloog Paul Kil van de urologische klinieken van Andros: 'De blaas heeft bij zowel mannen als vrouwen nagenoeg altijd een normale capaciteit van ongeveer 500 milliliter.' Wat wel kan variëren, is hoe snel iemand aandrang ervaart. Kil legt uit: 'In de blaas zitten receptoren die reageren zodra de blaas gevuld raakt. Deze signalen sturen een boodschap naar de hersenen: het is tijd om te plassen. De meeste mensen voelen aandrang als de blaas voor 250 tot 500 milliliter gevuld is. Bij een normale vochtinname van 1,5 tot 2 liter per dag, plassen we gemiddeld vier tot zeven keer.' Maar bij mensen met een overactieve blaas is de aandrang veel eerder voelbaar. Bekkenfysiotherapeut en klinisch onderzoeker Dorien Bennink van het Leids Universitair Medisch Centrum: 'Hoe vaak je plast, zegt niet alles, want niet iedereen drinkt hetzelfde. Om te weten of je blaas overactief is, kun je je plas opvangen in een maatbeker. Plas je geregeld minder dan 100 milliliter per keer, dan kan er sprake zijn van een overactieve blaas.' Een overactieve blaas kan het dagelijks leven en de nachtrust verstoren - niemand gaat graag vaak naar het toilet. Dus hoe verhelp je dit? 'Het is belangrijk om eerst medische oorzaken uit te sluiten', zegt hoogleraar urologie Laetitia de Kort van het UMC Utrecht. 'Dit kunnen blaasontstekingen zijn, of een vergrote prostaat bij mannen. Maar ook medicatie of voedingsmiddelen zoals cafeïne, alcohol en asperges kunnen de aandrang versterken.' Als er geen onderliggende oorzaken zijn, kan het zijn dat je verkeerd plast. Bennink legt uit: 'Als je vaak plast terwijl de blaas nog maar halfvol is, kan de blaasspier wel aanspannen, maar dit kost meer moeite. Hierdoor raakt de blaasspier onrustig, wat kan leiden tot frequentere aandrang.' De laatste jaren zijn er allerlei apps en apparaten op de markt gekomen voor verbetering van de bekkenbodem van voornamelijk vrouwen, zoals kleurrijke apparaten die je vaginaal inbrengt en aanspant. Werken ze echt? Bennink is kritisch: 'De blaasspier werkt autonoom en daar heb je geen controle over. De bekkenbodemspieren kun je wel bewust aanspannen. Het versterken van deze spieren kan nuttig zijn bij incontinentie, maar het is lastig om alleen de bekkenbodemspieren te gebruiken zonder de omliggende spieren, zoals buik en billen, in te schakelen. Te veel druk op je buik kan juist de aandrang verhogen.' De apps en apparaatjes zijn vooral gericht op kracht, maar volgens Bennink is het belangrijker om te ontspannen. 'In het ziekenhuis gebruiken we ook zo'n apparaatje, maar dit is om te zien wanneer je aanspant en ontspant. Dit inzicht helpt onze patiënten vaak om zich beter te leren ontspannen.' Als iemand vaak aandrang ervaart zonder dat de blaas vol is, kan iemand daar medicatie voor krijgen of bijvoorbeeld botox in de blaaswand, maar meestal wordt eerst blaastraining ingezet. Met een dagboekje of een app kun je bijhouden hoeveel je drinkt en hoe vaak je naar het toilet gaat, zodat je weet hoelang je kunt wachten tussen toiletbezoeken. Loze aandrang voelen is volgens Kil meestal psychisch, omdat de blaas wordt aangestuurd vanuit de hersenen. 'Daarom kun je bijvoorbeeld aandrang krijgen van de zenuwen. Of moet je extra nodig zodra je een wc ziet.' Kil: 'Als je weet dat de aandrang loos is, is het makkelijker die te negeren. Het zoeken van afleiding kan deze dan wegnemen.' Ook kan het helpen om ontspanningsoefeningen te doen, zegt Bennink. 'Vaak verdwijnt de aandrang dan vanzelf.' Toch moet je niet zomaar experimenteren met het lang ophouden van de plas. De Kort: 'Als je te lang wacht, kan dat ook problemen opleveren. Sommige mensen plassen maar twee keer per dag, bijvoorbeeld omdat ze door hun beroep niet vaak naar het toilet kunnen. Als er meer dan 500 milliliter in de blaas zit, gaat deze oprekken. Zie het als een ballon, als je dit te vaak doet, raakt deze uitgerekt.' Kil voegt eraan toe: 'Deze mensen hebben dus geen zogenoemde sterke blaas, ze hebben een uitgelubberde blaas. Deze is minder krachtig, waardoor de blaas niet meer goed kan legen. Dit kan weer leiden tot nierproblemen en infecties.' Minder drinken is overigens ook geen oplossing voor frequent plassen, waarschuwt Kil: 'Dan wordt je urine geconcentreerder, wat prikkelender is voor de blaaswand. Dit kan juist leiden tot meer aandrang.' Ook hóé je plast is belangrijk: als de blaas niet helemaal wordt geleegd, moet je natuurlijk veel sneller weer - en het vergroot de kans op blaasontsteking. De Kort: 'Zorg voor een goede lichaamshouding: zet je voeten plat op de grond, met je onderbenen in een hoek van 90 graden. Houd je rug recht en ontspan je buik, bekkenbodem en billen. Overigens kunnen sommige mannen beter staand plassen, ontdek wat voor jou werkt.' Pers vooral niet, waarschuwt Bennink. 'Daarmee veroorzaak je spanning in je bekkenbodem en dan plas je alsof je een tuinslang dichtknijpt.' Het belangrijkste is om te ontspannen en rustig de tijd te nemen, zegt Bennink. 'Liefst zonder telefoon, anders kun je onbewust toch weer spieren aanspannen. We willen altijd opschieten, maar op het toilet werkt dat niet. Maak er een momentje van om even lekker te niksen.' Bron: Volkskrant dd.17 mei 2025   Einde van de pagina