| Plas | meer nieren, urinewegen |
| urine | |
Evenals je poep is je urine een prima indicatie voor je gezondheidsinformatie. De kleur is daarbij belangrijk. En dat is makkelijk zelf te controleren.
Een normale plas is helder en lichtgeel tot helgeel
Dat komt door de kleurstof urochroom, die continu wordt aangemaakt.
Is de kleur, frequentie of hoeveelheid anders, dan kan dat het volgende betekenen:
- lichte of donkergele urine krijg je als je veel water drinkt, de urine kan bijna kleurloos worden. Je plas is dan verdund door het water, waardoor de kleurstof urochroom in een lagere concentratie aanwezig is. Is dit het geval, dan is er niets aan de hand. Omdat deze kleur ook kan voorkomen bij diabetes of mensen met niet goed functionerende nieren, is het verstandig dit wel in de gaten te houden. Drink je een stuk minder water en houdt de lichte kleur aan, overleg dan met je huisarts.
- donkergele urine komt vaak voor als je te weinig hebt gedronken of veel vocht hebt verloren, bijvoorbeeld door transpireren. De concentratie kleurstof in de urine is dan juist hoger. Daarom is ochtendurine ook vaak donkerder. Je hebt een aantal uren niet gedronken en verliest vocht gedurende de nacht. Daardoor is de plas meer geconcentreerd en donkerder van kleur.
- felgele urine kan voorkomen als je multivitamines of vitamine B-complex slikt. Urine voert het teveel aan vitamines af. Het effect is vooral duidelijk zichtbaar bij riboflavine (vitamine B2), dat van zichzelf al felgeel is. Ook sommige medicijnen laten je plas kleuren.
- troebele urine kan verschillende oorzaken hebben: van een blaasontsteking en infectie van de urinewegen tot de ongewone aandoening Glomerulonefritis. Bij troebele urine is het verstandig om met de huisarts te overleggen.
- rode urine krijg je als je bietjes hebt gegeten of bij bepaald medicijngebruik, maar het kan ook betekenen dat er bloed in je urine zit. Dat komt o.a. voor bij een blaasontsteking en nierstenen, maar kan ook een minder onschuldige oorzaak hebben. Bijvoorbeeld inwendig letsel, problemen met je nieren en zelfs kanker, zoals blaas-, nier- of prostaatkanker en verschillende vormen van porfyrie. Omdat de oorzaken van rode urine zo variëren, is het altijd goed om je huisarts te raadplegen.
- paarsrood, paarsig of purper kan wijzen op porfyrie, een stofwisselingsziekte waarbij de aanmaak van rode bloedcellen is verstoord.
- blauw-groene urine kan het resultaat zijn van gekleurde voedingsmiddelen, maar ook sommige medicijnen zorgen voor deze vreemde kleur. Neem je geen medicijnen in of twijfel je? Leg het voor aan je huisarts.
- bruine urine kan duiden op problemen met lever of gal. Bij zo’n ontsteking is er sprake van een toename van urobiline, een bruine galkleurstof die door de darm aan de lever wordt afgegeven. Als deze kleurstof niet meer kan worden verwerkt, voeren de nieren ‘m af en wordt je urine bruinrood.
- donkerbruin, zoals een kop oude thee, kan ontstaan bij een verstopping of een blokkade in het gal-afvoerkanaal. Er is dan een verhoogde afscheiding van bilirubine, een roodbruine kleurstof (check op geelzucht). Als urine donkerbruin is en sterk naar ontlasting ruikt, kan er sprake zijn van een fistel, een onnatuurlijke verbinding tussen je plasbuis en endeldarm. Donkere urine kan ook een aanwijzing zijn voor acute hepatitis
- wit, grijs of zwarte urine kan ontstaan door een hoge concentratie fosfaatzouten. Zo’n verhoogd gehalte aan fosfaten is volgens Gezondheidsnet in principe niet gevaarlijk, maar het kan wel irriteren en in sommige gevallen nierstenen veroorzaken. Witte urine kan ook duiden op een lekkage van het lymfestelsel naar de urinewegen of nieren.
- grijze urine kan wijzen op beginnende nierstenen. Ook hierbij is het verstandig contact op te nemen met de huisarts. In het geval van zwarte urine wordt waarschijnlijk melanine uitgescheiden, dat komt bijvoorbeeld voor als iemand huidkanker heeft. Ook de stofwisselingsziekte ochronose zorgt voor zwarte urine.
-
hoeveel / hoe vaak.
Afhankelijk van de vloeistoftoevoer produceert een gezond persoon in 24 uur ongeveer 1000 tot 1500 ml (1 - 1.5 liter) urine, die 2-6 maal per dag wordt uitgescheiden.
Daarbij is de urineproductie niet op ieder moment van de dag even groot.
Kou kan op je blaas slaan. Gevolg: veel en vaak plassen. Bij lagere temperaturen vernauwen de bloedvaten zich om warmteverlies te minimaliseren en je vitale organen warm te houden. Dit proces, vasoconstrictie, treedt op onder de 15 graden. Omdat het bloed minder plek heeft in de vaten, halen de nieren water uit je bloed. Dat komt in je blaas terecht. Ook zal de blaas zich meer aanspannen als het koud is en daardoor minder urine vasthouden. Nog een oorzaak: als het koud is, drinken we vaak meer warme thee en koffie. Die dranken zijn vochtafdrijvend, waardoor je nieren meer urine produceren die uitgeplast moet worden.
Asperges en urine De urine kan een heel kenmerkende geur hebben na het eten van asperges.
Het onderstaande is de letterlijke vertaling van de online versie van de
Merck Manual, consumer version.
Lees meer over de Merck Manuals.
Normaal gesproken is verdunde urine bijna kleurloos. Geconcentreerde urine is diepgeel. Andere kleuren dan geel zijn abnormaal.
Artsen kunnen de oorzaak van een abnormale kleur meestal achterhalen door de urine onder een microscoop te onderzoeken of door chemische tests uit te voeren.
Geneesmiddelen kunnen verschillende kleuren produceren: bruin, zwart, blauw, groen, oranje of rood.
Behandeling is niet nodig, behalve als het nodig is om de onderliggende aandoening te behandelen.
Bruine urine
Bruine urine kan worden veroorzaakt door afgebroken hemoglobine (het eiwit dat zuurstof vervoert in rode bloedcellen). Afgebroken hemoglobine kan in de urine lekken wanneer er een bloeding optreedt in de nier, urineleider of blaas, of het kan in de urine worden uitgescheiden als gevolg van bepaalde aandoeningen die rode bloedcellen beschadigen of vernietigen (hemolytische anemie). Bruine urine kan ook worden veroorzaakt door spiereiwit (myoglobine) dat in de urine wordt uitgescheiden na ernstig spierletsel.
Zwarte urine
Urine kan zwart zijn door pigmenten die worden geproduceerd door melanoom.
Rode urine
Rode urine kan worden veroorzaakt door bloed in de urine, maar kan ook het gevolg zijn van voedingspigmenten (bijvoorbeeld van bieten), kunstmatige voedingskleurstoffen en zelden van porfyrie.
Troebele urine
Troebele urine wijst op de aanwezigheid van overtollige witte bloedcellen als gevolg van een urineweginfectie, de aanwezigheid van zoutkristallen van urinezuur of fosforzuur, of de aanwezigheid van vaginale afscheiding.
Onwelriekende urine De geur van urine kan variëren en duidt meestal niet op een aandoening, behalve bij mensen die bepaalde zeldzame stofwisselingsstoornissen hebben. Zo kan geconcentreerde urine sterk naar ammoniak ruiken. Ook een urineweginfectie kan vies ruikende urine veroorzaken.
Bronnen:
| Laatste wijziging: 16 juni 2024 |