Stoppen met roken meer speciale onderwerpen  

 Het onderstaande is de letterlijke vertaling van de online versie van de Merck Manual, consumer version.    Lees meer over de Merck Manuals.

Deze file moet nog netter worden opgeschreven en voorzien worden van de nodige links naar andere aandoeningen

Wat is het?
De meeste mensen die roken willen stoppen en hebben dit met beperkt succes geprobeerd. Effectieve hulpmiddelen bij het stoppen met roken zijn onder andere counseling, nicotinevervangende producten en medicijnen.

Hoewel het vaak een hele uitdaging is, is stoppen met roken een van de belangrijkste dingen die mensen die roken voor hun gezondheid kunnen doen.

  • stoppen met roken heeft onmiddellijke voordelen voor de gezondheid die na verloop van tijd toenemen.
  • mensen die stoppen met roken kunnen prikkelbaar, angstig, verdrietig en rusteloos worden; deze symptomen verminderen na verloop van tijd.
  • stoppen met roken biedt ook gezondheidsvoordelen voor de mensen om hen heen.
  • de meeste mensen die roken willen stoppen en hebben dit zonder succes geprobeerd.
  • counseling en ondersteuning bij het veranderen van gedrag, nicotinevervangende producten en bepaalde medicijnen verdubbelen de kans om voorgoed te stoppen met roken.

Zie ook Roken en ander tabaksgebruik en Vaping.

Roken is schadelijk voor bijna elk orgaan in het lichaam, en stoppen met roken brengt onmiddellijke gezondheidsvoordelen met zich mee die na verloop van tijd toenemen. Binnen 30 minuten na de laatste sigaret dalen bloeddruk en polsslag en worden ze weer normaal. Binnen 8 uur is het koolmonoxideniveau weer normaal. Na 24 uur neemt de kans op een hartaanval af en binnen 3 jaar is de kans op een hartaanval vergelijkbaar met die van mensen die nooit gerookt hebben. Na verloop van tijd neemt ook het risico op kanker af.

De meeste rokers die stoppen, doen dat om gezondheids- of economische redenen. Ongeveer 70% van de rokers in de Verenigde Staten zegt te willen stoppen en heeft al minstens één keer geprobeerd te stoppen. Ontwenningsverschijnselen zijn een belangrijke barrière om te stoppen (stoppen met roken).

De kosten van roken
Stoppen met roken kan veel geld en tijd besparen.
Geld:  Landelijk kost een pakje sigaretten gemiddeld $8,00. Dit betekent dat iemand die een pakje per dag rookt meer dan $2.900 per jaar uitgeeft aan sigaretten alleen. Dit is exclusief aanstekers, luchtverfrissers en andere rookgerelateerde producten of accessoires. Medische kosten en tijd die verloren gaat op het werk zijn bijkomende grote kosten op de lange termijn.
Tijd:  Het kost ongeveer 8 minuten om een sigaret te roken plus de tijd om geld te verdienen om die sigaret te kopen en een plek te vinden om hem te roken. Omdat veel plaatsen een rookvrij beleid hebben ingevoerd, is het niet meer zo gemakkelijk als vroeger om een rookvriendelijke plek te vinden. Het gevolg is dat iemand die één pakje per dag rookt, uiteindelijk ongeveer 3 uur per dag aan roken besteedt.

Stoppen met roken verbetert de gezondheid en de financiën van degenen die stoppen en brengt onmiddellijke voordelen met zich mee voor degenen die worden blootgesteld aan uitgeademde rook en rook die uit het uiteinde van een aangestoken sigaret komt. Iemand die succesvol stopt met roken kan een rolmodel en steun zijn voor andere mensen die willen stoppen. Stoppen met roken kan een uitdaging zijn, maar het is mogelijk en er zijn op bewijs gebaseerde behandelingen beschikbaar.

Nicotine ontwenningsverschijnselen   
Stoppen met roken veroorzaakt sterke trek in sigaretten en ook symptomen zoals angst, depressie (meestal mild, maar soms ernstig), onvermogen om zich te concentreren, prikkelbaarheid, rusteloosheid, honger, trillen, zweten, duizeligheid, hoofdpijn, buikpijn, misselijkheid en slaapstoornissen. Nicotine-ontwenningsverschijnselen zijn meestal het hevigst in de eerste 2 tot 3 dagen nadat je rookvrij bent geworden en nemen daarna af binnen 2 tot 4 weken. Er zijn medicijnen verkrijgbaar om de symptomen van nicotineontwenning te verminderen.

Omdat nicotine de eetlust onderdrukt en de snelheid waarmee calorieën worden verbrand licht verhoogt, kunnen mensen die stoppen met roken aankomen in gewicht. Eten gaat ook beter smaken en ruiken, omdat roken de reukzin afstompt en de smaakpapillen beschadigt. Lichaamsbeweging helpt gewichtstoename te voorkomen en kan het verlangen naar nicotine verminderen. Water drinken wordt aanbevolen, samen met andere strategieën om met orale trek om te gaan (bijvoorbeeld een tandenstoker gebruiken of op een rietje of worteltjes kauwen). Het gebruik van nicotinekauwgom kan helpen om gewichtstoename uit te stellen. Een tijdelijke hoest kan ontstaan wanneer de longen beginnen te genezen.

Hieronder staan voorbeelden van veelvoorkomende nicotine ontwenningsverschijnselen, de geschatte duur ervan en gedragsstrategieën om ze te verlichten.

Symptomen van ontwenning*
Ontwenningsverschijnsel Duur Gedragsstrategieën
Benauwdheid Enkele dagen Diepe ademhaling
Constipatie 1-2 weken Vocht drinken
Vezelrijk voedsel eten
Hoest Enkele dagen Vloeistoffen drinken
Trek in sigaretten 2-3 dagen vaak, daarna afnemend Leid jezelf af; Bewegen
Gedeprimeerde stemming 1-2 weken Meer plezierige activiteiten
Vraag familie en vrienden om steun
Concentratieproblemen Enkele weken Werkdruk van tevoren plannen
Duizeligheid 1-2 dagen Verander langzaam van houding en wees voorzichtig
Vermoeidheid 2-4 dagen Dutjes doen
Zet jezelf niet onder druk
Honger Tot enkele weken Drink water
Eet caloriearme snacks
Slapeloosheid 1 week Beperk cafeïne (drink het niet na de middag)
Oefen ontspanningstechnieken
Prikkelbaarheid 2-4 weken Maak wandelingen
Neem warme baden
Oefen ontspanningstechnieken

Behandeling   

Counseling en ondersteuning bij het veranderen van gedrag Gebruik van nicotinevervangende producten Gebruik van bepaalde medicijnen Stoppen heeft de meeste kans van slagen door begeleiding en ondersteuning te combineren met medicatietherapie (behalve in ongebruikelijke gevallen). Zeven medicijnen zijn effectief om te stoppen met roken. Zorgverleners kunnen manieren aanbevelen om gedrag te veranderen, voorlichting geven over stoppen met roken medicijnen, recepten uitschrijven en nuttige verwijzingen bieden voor aanvullende ondersteuning. Alle Amerikaanse staten hebben telefonische stoplijnen die extra ondersteuning kunnen bieden aan mensen die proberen te stoppen. Mensen kunnen het nationale nummer 1-800-QUIT-NOW (1-800-784-8669) bellen om in contact te komen met hulpdiensten in hun staat. Stoppen met roken-lijnen lijken minstens zo effectief als persoonlijke begeleiding. De website van het National Cancer Institute (Smokefree.gov) is een uitgebreide bron voor stoppen met roken met informatie, behandelingsplanning en persoonlijke gedragstherapie via tekst en live chat. Hypnose, lasers, kruidenbehandelingen en acupunctuur zijn niet effectief gebleken bij het stoppen met roken. Voor mensen die niet voor roken bestemde tabaksproducten gebruiken, lijken begeleiding en ondersteuning bij het veranderen van gedrag effectief te zijn, terwijl het bewijs voor nicotinevervangers en andere medicijnen zwakker is. Gedrag veranderen Gedragsstrategieën worden aanbevolen om te stoppen met roken. Gedragsstrategieën zijn gericht op Het rookvrij maken van de omgeving (bijvoorbeeld het weggooien van alle sigaretten, asbakken en aanstekers en het vermijden van plaatsen waar mensen gewoonlijk sigaretten kopen en/of roken) Het herkennen van signalen om te gaan roken die zich voordoen tijdens normale dagelijkse activiteiten (zoals telefoongesprekken, koffiepauzes, maaltijden, seksuele activiteit, verveling, verkeersproblemen en andere frustraties, evenals bij het ontwaken). Na het herkennen van een aanleiding om te roken, het veranderen van het gedrag dat de aanleiding vormt (bijvoorbeeld een wandeling maken in plaats van een koffiepauze) of het vervangen van roken door ander gedrag (bijvoorbeeld zuigen op snoep, kauwen op een tandenstoker, ijs vasthouden, krabbelen, kauwgom kauwen of puzzels maken zoals kruiswoordraadsels). Plezierige activiteiten ondernemen en inspanningen belonen om rookvrij te blijven (bijvoorbeeld naar muziek luisteren, met vrienden praten, gespaard geld in een spaarpot stoppen) Andere aanbevolen strategieën zijn fysieke activiteiten, diep ademhalen en ontspanningstechnieken, maar ook water drinken en caloriearme snacks en vezelrijk voedsel eten. Mensen kunnen het drinken van alcohol of het gebruik van marihuana vermijden, omdat beide stoffen iemands vastberadenheid om te stoppen met roken tijdelijk kunnen verminderen. Het kiezen van een stopdatum is zeer nuttig. De stopdatum kan willekeurig gekozen worden of bij een speciale gelegenheid (zoals een feestdag of verjaardag). Een stressvol moment, zoals wanneer een deadline (bijvoorbeeld een belastingdeadline) gehaald moet worden, is geen goed moment om te proberen te stoppen. Als anderen in huis ook roken, is het belangrijk om het huis rookvrij te maken. Volledig stoppen met roken (cold turkey) is beter dan het geleidelijk verminderen van het aantal gerookte sigaretten. Mensen die minder sigaretten roken, kunnen onbewust dieper inhaleren of tot aan het filter roken, waardoor ze evenveel nicotine binnenkrijgen als voorheen. Medicatie-ondersteunde therapieën Nicotinevervangingstherapie (NRT), bupropion en varenicline zijn allemaal op medicijnen gebaseerde therapieën die het ongemak van de nicotineontwenning minimaliseren, zodat mensen zich kunnen concentreren op de gedragsaspecten van het stoppen met roken. Nicotinevervangingstherapie is verkrijgbaar in verschillende formuleringen, waaronder pleisters, kauwgom, zuigtabletten en neusspray. Ze leveren allemaal nicotine aan de hersenen, maar zonder de snelle hit van een sigaret. De snelheid waarmee een medicijn de hersenen bereikt, vergroot het verslavingspotentieel. Daarom raken maar heel weinig mensen verslaafd aan nicotinevervangende producten. De patch, kauwgom en zuigtabletten zijn vrij verkrijgbaar; de neusspray is in de Verenigde Staten alleen op recept verkrijgbaar. De nicotine-inhalator, die voorheen op recept verkrijgbaar was, is in 2023 niet meer verkrijgbaar in de Verenigde Staten. De nicotine mondspray is verkrijgbaar in veel landen buiten de Verenigde Staten, maar is niet goedgekeurd in de Verenigde Staten. Combinatie nicotinevervangers, die meestal de langwerkende nicotinepleister combineren met een korter werkende formule (kauwgom, zuigtablet of neusspray) is een bijzonder effectieve strategie, die de kans op stoppen met roken op de lange termijn meer dan verdubbelt. Nicotinevervangende producten hebben een paar waarschuwingen: Mensen met kaakaandoeningen (temporomandibulaire aandoeningen) mogen de kauwgom niet gebruiken. Mensen met ernstige huidgevoeligheid mogen de pleister niet gebruiken. Deze producten kunnen schadelijke effecten hebben bij zwangere vrouwen. Mensen die onlangs een hartaanval hebben gehad of bepaalde aandoeningen aan de bloedvaten moeten met hun arts overleggen voordat ze een van deze producten gebruiken. Bupropion is een voorgeschreven antidepressivum dat bleek te helpen bij het stoppen met roken bij mensen met en zonder depressie. Bupropion kan worden gebruikt in combinatie met een nicotinevervangend middel. Samen hebben ze een hoger succespercentage dan een van beide alleen. De resultaten van beide medicijnen zijn het beste wanneer ze worden gebruikt in combinatie met een programma voor gedragsverandering. Mensen met een verhoogd risico op aanvallen mogen bupropion niet gebruiken. Varenicline, een ander receptgeneesmiddel, helpt hunkering en ontwenningsverschijnselen te verminderen, maakt roken minder lonend en vergroot het succes met stoppen op de lange termijn. Varenicline werkt op twee manieren: Het blokkeert gedeeltelijk de receptoren in de hersenen die beïnvloed worden door nicotine, wat de ontwenningsverschijnselen verlicht. Het zorgt ervoor dat nicotine zich niet kan hechten aan de receptoren, zodat iemand die een sigaret rookt terwijl hij varenicline neemt, de activiteit minder belonend vindt. Bij sommige mensen die bupropion SR of varenicline gebruiken, zijn ernstige bijwerkingen van het zenuwstelsel of gedrag opgetreden, zoals vijandigheid, agitatie, depressieve stemming, andere gedragsafwijkingen, suïcidale gedachten en zelfmoordpogingen of -toekenningen. Iedereen die een van deze bijwerkingen ervaart, moet onmiddellijk stoppen met het innemen van de medicatie en zijn of haar zorgverlener op de hoogte stellen. Therapieën die onderzocht worden om te stoppen met roken zijn onder andere de medicijnen cytisine, bromocriptine en topiramaat. Vaccintherapie is onderzocht en niet effectief bevonden. Nicotinevervangende en andere medicijnen om te stoppen met roken (bupropion en varenicline) worden meestal gedurende 8 tot 12 weken ingenomen; sommige medicijnen kunnen langer worden ingenomen om terugval in het roken te helpen voorkomen. Op dit moment worden stoppen met roken medicijnen en nicotinevervangende producten niet routinematig aanbevolen voor mensen die Zwanger zijn Niet dagelijks roken of slechts een paar sigaretten per dag roken Adolescenten (jonger dan 18 jaar) Rookloze tabak gebruiken In het algemeen moeten alle mensen met hun zorgverlener praten over de verschillende medicijnen die beschikbaar zijn om hen te helpen bij het stoppen met roken, om te bepalen welke het beste voor hen is. Mensen moeten ook de bijsluiters van alle stoppen met roken producten lezen. E-sigaretten kunnen soms worden overwogen voor gebruik in stoppen met roken programma's, hoewel het bewijs voor hun effectiviteit niet sterk is. Er is ook bezorgdheid over het feit dat nicotine die wordt geïnhaleerd door sommige e-sigaretten net zo snel in de hersenen terechtkomt als nicotine van gerookte sigaretten, waardoor mensen op dezelfde manier verslaafd kunnen blijven. Stoppen bij kinderen en adolescenten Ouders moeten een rookvrij huishouden voeren en hun kinderen duidelijk maken dat ze niet zullen roken. De counseling aanpak is vergelijkbaar met die voor volwassenen, maar kinderen en adolescenten krijgen meestal geen medicijnen om te stoppen met roken.

Prognose   
Ongeveer 20 miljoen rokers in de Verenigde Staten (bijna de helft van alle rokers) doen elk jaar een 24-uurs stoppoging. De meesten maken geen gebruik van ondersteunende begeleiding of andere bewezen hulpmiddelen om te stoppen. Slechts ongeveer 5% van deze mensen heeft succes op de lange termijn. Daarentegen is het succespercentage na 1 jaar hoger voor mensen die bewezen methoden gebruiken om op de lange termijn succesvol te stoppen.

Bronnen:

Laatste wijziging: 01 december 2023 Colofon  Disclaimer  Privacy  Zoeken  Copyright © 2002- G. Speek
  Einde van de pagina