| Geslachtsongelijkheid en genderdysforie | meer psychisch |
Het onderstaande is de letterlijke vertaling van de online versie van de
Merck Manual, consumer version.
Lees meer over de Merck Manuals.
|
Wat is het? Genderdysforie is een duidelijke en aanhoudende ervaring van onverenigbaarheid tussen iemands genderidentiteit en het geslacht dat verwacht wordt op basis van het geslacht bij de geboorte. Genderdysforie wordt gediagnosticeerd wanneer een persoon met genderdysforie aanzienlijke psychologische problemen (zoals depressie of angst) of functionele beperkingen ervaart die verband houden met de genderdysforie. De diagnose wordt gedefinieerd door de angst van de persoon in plaats van door de aanwezigheid van gender incongruentie. |
- sommige mensen hebben het gevoel dat hun geslacht niet overeenkomt met hun geboortegeslacht (transgender). (Zie Definities van termen met betrekking tot geslacht en gender)
- sommige transgenders ontwikkelen genderdysforie en ervaren ongemak of verminderd functioneren als gevolg van de mismatch tussen hun genderidentiteit en hun geslacht bij de geboorte
- artsen baseren de diagnose genderdysforie op significante symptomen van psychologische distress (zoals angst of depressie)
- behandelingsopties om het ongemak te verlichten zijn onder andere sociale transitie (leven als het geídentificeerde geslacht, zelfs zonder medische of chirurgische behandelingen), psychotherapie om depressie of angst te behandelen, geslachtsbevestigende hormoontherapie en/of geslachtsbevestigende chirurgie
Sommige mensen hebben voortdurend het gevoel dat ze in een lichaam leven dat niet compatibel is met hun innerlijke zelfbesef als mannelijk, vrouwelijk of een ander geslacht (genderidentiteit). Deze gevoelens kunnen al in de kindertijd ontstaan. Sommige mensen die bij hun geboorte een man toegewezen hebben gekregen, voelen zich bijvoorbeeld een vrouw in een mannenlichaam en omgekeerd.
Sommige mensen hebben het gevoel dat ze noch mannelijk noch vrouwelijk zijn, dat ze er ergens tussenin zitten, dat ze een combinatie van de twee zijn of dat hun genderidentiteit verandert. Hoewel de terminologie blijft evolueren, worden de volgende termen nu algemeen gebruikt:
- cisgender beschrijft mensen wiens genderidentiteit en genderexpressie overeenkomen met het geslacht dat bij de geboorte is toegewezen
- transgender is een algemene term die mensen beschrijft met een genderidentiteit of genderexpressie die afwijkt van het geslacht dat hen bij de geboorte is toegewezen. (Transseksueel is een verouderde term die niet langer gebruikt wordt door deskundigen op het gebied van genderidentiteit)
- gender nonconformisme beschrijft mensen wiens genderidentiteit of genderexpressie afwijkt van de gendernormen die horen bij het geslacht dat hen bij de geboorte is toegewezen
- gender nonbinary beschrijft mensen die meer dan één genderidentiteit tegelijkertijd of op verschillende momenten hebben
- genderqueer beschrijft mensen wiens genderidentiteit niet strikt mannelijk of vrouwelijk is en beide of geen van beide kan omvatten
Het aantal mensen dat zich identificeert als transgender is niet bekend. Sommige onderzoeken hebben uitgewezen dat ongeveer 0,5 tot 1% van de volwassenen en 1 tot 8% van de kinderen en adolescenten zichzelf als transgender of genderdivers beschouwen. Een kleiner aantal transgenders voldoet aan de criteria voor genderdysforie.
Een gevoel van een mismatch tussen het geboortegeslacht en de genderidentiteit wordt niet beschouwd als een psychische stoornis. Soms ervaart een transgender persoon significante emotionele problemen of problemen met functioneren die gerelateerd zijn aan het gevoel dat de genderidentiteit niet overeenkomt. Medische termen voor deze ervaringen zijn:
- gender incongruentie is iemands duidelijke en aanhoudende ervaring van een onverenigbaarheid tussen hun genderidentiteit en het geslacht dat van hen verwacht wordt op basis van het geslacht dat hen bij de geboorte werd toegewezen. Dit wordt beschouwd als een normale variant van de menselijke genderidentiteit, niet als een psychische stoornis
- genderdysforie is een diagnose die een arts kan stellen wanneer een persoon met een incongruentie tussen de seksen aanzienlijke psychologische of functionele beperkingen ervaart die verband houden met de incongruentie tussen de seksen. De diagnose wordt gedefinieerd door het leed van de persoon in plaats van door de aanwezigheid van gender incongruentie. Het leed is meestal een combinatie van angst, depressie en prikkelbaarheid
Mensen met gender incongruentie of genderdysforie kunnen hun genderexpressie willen veranderen (geslachtstransitie). Ze kunnen hulp en steun zoeken bij vrienden, familie, steungroepen of professionals in de gezondheidszorg om beslissingen te nemen over en stappen te ondernemen voor een sociale transitie (leven als hun geídentificeerde geslacht) of een medische transitie (medicijnen of chirurgie om lichamelijke kenmerken te veranderen zodat ze overeenkomen met hun geídentificeerde geslacht).
|
Definities van termen met betrekking tot geslacht en seksuele geaardheid. Terminologiedefinities met betrekking tot geslacht en seksuele geaardheid.
|
| Aangepast van een verklarende woordenlijst van de American Psychological Association. |
Symptomen
Geslachts incongruentie of dysforie bij kinderen kan zich al ontwikkelen vanaf de leeftijd van 2 tot 3 jaar. Sommige mensen herkennen gevoelens van gender incongruentie pas
in hun adolescentie of volwassenheid.
Geslachts incongruentie en genderdysforie symptomen bij kinderen
De meeste kinderen die de voorkeur geven aan activiteiten die meer geschikt worden geacht voor het andere geslacht (dit wordt gendernonconform gedrag genoemd)
zijn niet transgender en hebben geen genderdysforie. Kinderen geven soms de voorkeur aan activiteiten die door velen in hun samenleving beschouwd worden als
meer geschikt voor het andere geslacht (gendernonconform gedrag). Dit soort gedrag hoort bij een normale ontwikkeling. Het betekent niet dat kinderen transgender zijn.
Kinderen met genderdysforie kunnen herhaaldelijk het volgende doen:
- de voorkeur geven aan cross-dressing
- volhouden dat ze van het andere geslacht zijn
- zeggen dat ze willen dat ze wakker worden als het andere geslacht
- de voorkeur geven aan spelletjes en activiteiten die geassocieerd worden met het andere geslacht
- negatieve gevoelens hebben over hun genitaliën
Een jong meisje kan er bijvoorbeeld op staan dat ze een penis krijgt en een jongen wordt; ze kan gaan staan om te plassen. Een jongen kan fantaseren over vrouw zijn en ruig spel en competitieve spelletjes vermijden. Hij kan ook van zijn penis en testikels af willen. Bij jongens met gender incongruentie wordt verdriet over de lichamelijke veranderingen van de puberteit vaak gevolgd door een verzoek om behandeling om hun lichaam vrouwelijker te maken.
Onderzoeksstudies komen tot verschillende conclusies over de vraag of kinderen die zich identificeren als transgender of genderdysforie een genderdiverse identiteit zullen blijven hebben als volwassenen.
Geslachts incongruentie en genderdysforie symptomen bij volwassenen
De meeste mensen met gender incongruentie of genderdysforie beginnen al in hun vroege jeugd symptomen te vertonen of zich anders te voelen, maar sommigen erkennen
deze gevoelens pas op volwassen leeftijd.
Sommige transgenders maken in het begin keuzes die overeenkomen met hun geboortegeslacht, zoals een baan aannemen die typisch geassocieerd wordt met dat geslacht of trouwen met iemand van het geslacht dat verwacht wordt door hun samenleving, als een manier om hun gevoelens van het andere geslacht willen zijn te ontvluchten of te ontkennen. Sommige mannen kunnen zich eerst verkleden en pas op latere leeftijd hun identificatie met het andere geslacht erkennen. Zodra mensen deze gevoelens accepteren, stappen velen over naar het geslacht van hun voorkeur, met of zonder hormoontherapie of geslachtsbevestigende chirurgie. Anderen ervaren problemen zoals angst, depressie en zelfmoordgedrag. De stress van het niet geaccepteerd worden door de maatschappij en/of familie kan deze problemen veroorzaken of ertoe bijdragen.
Diagnose
- evaluatie door een arts, gebaseerd op standaard psychiatrische criteria
De meeste kinderen met gender incongruentie of genderdysforie worden pas geëvalueerd als ze 6 tot 9 jaar oud zijn.
Tijdens de evaluatie voor gender incongruentie of genderdysforie (ongeacht de leeftijd) doet de arts het volgende:
- voert een interview om te vragen naar kwesties van genderidentiteit en genderexpressie (heden en verleden). Als er een kind bij betrokken is, interviewt de arts ook de ouders en/of verzorgers
- gaat na of er aanwijzingen zijn voor incongruentie met het geslacht of genderdysforie
- bekijkt de relevante medische en geestelijke voorgeschiedenis. Bij kinderen neemt de arts ook de ontwikkelingsgeschiedenis door
- bepaalt of er sprake is van persoonlijke en/of familiale stressfactoren of risico's (bijvoorbeeld middelengebruik, blootstelling aan geweld en armoede)
- gaat na of er andere psychische aandoeningen zijn die vaak samengaan met genderdysforie (bijvoorbeeld depressie, angst, stoornissen in het gebruik van drugs, tabaksgebruik, suícidaliteit)
Artsen stellen genderdysforie vast wanneer mensen (kinderen of volwassenen) alle volgende dingen doen:
- voelen dat hun anatomische geslacht niet overeenkomt met hun genderidentiteit en zich al 6 maanden of langer zo voelen
- zich erg overstuur voelen of niet normaal kunnen functioneren vanwege dit gevoel
Sommige mensen met genderdysforie hebben andere symptomen. Deze zijn bij kinderen iets anders dan bij adolescenten en volwassenen.
Om de diagnose genderdysforie te krijgen, moeten kinderen ook ten minste 6 van de volgende symptomen hebben:
- een sterk, aanhoudend verlangen om het andere geslacht (of een ander geslacht) te zijn of erop staan dat ze het andere geslacht (of een ander geslacht) zijn
- een sterke voorkeur om zich te kleden in kleding van het andere geslacht en, bij meisjes, weerstand tegen het dragen van typisch vrouwelijke kleding
- een sterke voorkeur om zich tijdens het spelen voor te doen als het andere geslacht
- een sterke voorkeur voor speelgoed, spelletjes en activiteiten die typisch zijn voor het andere geslacht
- een sterke voorkeur voor speelkameraadjes van het andere geslacht
- een sterke afwijzing van speelgoed, spelletjes en activiteiten die typisch zijn voor het geslacht dat overeenkomt met hun anatomische geslacht (jongens weigeren bijvoorbeeld met vrachtwagens of voetballen te spelen)
- een sterke afkeer van hun anatomie
- een sterk verlangen naar de anatomie of andere geslachtskenmerken (zoals gezichtshaar) die overeenkomen met hun genderidentiteit
Het kind moet zich erg ongemakkelijk voelen of moeite hebben om te functioneren in sociale omgevingen, op school of op andere belangrijke gebieden.
Een kind dat aangeeft een ander geslacht te willen zijn alleen om te kunnen profiteren van de voordelen die het denkt te hebben van het andere geslacht, heeft waarschijnlijk geen genderdysforie. Een jongen die bijvoorbeeld zegt dat hij een meisje wil zijn omdat hij denkt dat zijn jongere zusje een speciale behandeling krijgt, heeft waarschijnlijk geen genderdysforie.
Adolescenten en volwassenen moeten ook een of meer van de volgende symptomen hebben:
- een sterk verlangen om van hun geslachtskenmerken af te zijn en, voor jonge adolescenten, om de ontwikkeling van secundaire geslachtskenmerken (die tijdens de puberteit ontstaan) te voorkomen
- een sterk verlangen naar de geslachtskenmerken die overeenkomen met hun genderidentiteit
- een sterk verlangen om een ander geslacht te zijn
- een sterk verlangen om te leven of behandeld te worden als een ander geslacht
- een sterke overtuiging dat ze zich voelen en reageren als een ander geslacht
Behandeling
- voor veel volwassenen of adolescenten, geslachtsbevestigende hormoontherapie en soms geslachtsbevestigende operaties (borst-, genitale of gezichtschirurgie)
- soms andere behandelingen (bijvoorbeeld stemtherapie of elektrolyse)
- psychotherapie bij adolescenten en volwassenen is vaak nuttig om gelijktijdig bestaande psychische problemen of transitiegerelateerde kwesties aan te pakken, maar is niet verplicht
Het doel van de behandeling voor transgenders met genderdysforie is volgens de World Professional Association for Transgender Health het bereiken van "blijvend persoonlijk comfort met hun genderidentiteit met als doel het optimaliseren van hun algehele lichamelijke gezondheid, psychologisch welzijn en zelfontplooiing".
Sommige transgender volwassenen zijn tevreden met het veranderen van hun genderexpressie door te werken, te leven en zich te kleden in de maatschappij op een manier die overeenkomt met hun genderidentiteit. Dit wordt sociale transitie genoemd. Ze kunnen hun naam veranderen en een identiteitsbewijs (zoals een rijbewijs) krijgen waarmee ze in de maatschappij kunnen werken en leven als het andere geslacht.
De meeste transgender volwassenen die medische behandeling zoeken, willen hormoontherapie en/of chirurgie om hun uiterlijk te laten lijken op dat van hun geídentificeerde geslacht. Ze willen geen psychologische behandeling. Het gebruik van psychotherapie om iemands vastgestelde transgenderidentiteit te "bekeren" (zogenaamde reparatieve therapie of conversietherapie) is niet effectief en kan schadelijk zijn.
Als er een medische of chirurgische behandeling wordt gegeven, is deze gericht op het verlichten van iemands leed en op het helpen bij de aanpassing in plaats van te proberen iemand van zijn identiteit af te brengen.
Medische of chirurgische behandelingen omvatten een combinatie van het volgende:
- genderbevestigende hormoontherapie
- elektrolyse
- stem therapie
- genderbevestigende chirurgie
Voordat mensen starten met hormoontherapie of een operatie ondergaan, moeten ze de opties voor vruchtbaarheidsbehoud bespreken met een arts, als ze in de toekomst kinderen willen. Hormoontherapie kan de vruchtbaarheid verminderen, maar is niet effectief als anticonceptie, en mensen die hormoontherapie krijgen moeten anticonceptie gebruiken als dat nodig is.
Psychotherapie is niet langer vereist voordat mensen hormoontherapie kunnen krijgen en/of een geslachtsbevestigende operatie kunnen ondergaan. Professionals in de geestelijke gezondheidszorg kunnen echter helpen door het volgende te doen:
- vaststellen of er sprake is van psychische stoornissen (zoals depressie of een stoornis in het gebruik van drugs)
- mensen helpen om te gaan met negatieve reacties van andere mensen (zoals afkeuring of discriminatie)
- mensen helpen een manier te vinden om hun genderidentiteit te uiten op een manier die comfortabel is
- indien van toepassing, hen steunen wanneer ze uit de kast komen (andere mensen informeren over hun transgenderidentiteit) en overstappen naar een ander geslacht
Mensen die geboren zijn met genitaliën die niet duidelijk mannelijk of vrouwelijk zijn (ambigue genitaliën; intersekse medische aandoeningen) of die een genetische afwijking hebben, zoals het syndroom van Turner of het Klinefelter syndroom, kunnen in meer of mindere mate last hebben van genderdysforie. Als kinderen echter duidelijk en consequent als jongens of meisjes worden beschouwd en opgevoed, zelfs als de genitaliën dubbelzinnig zijn, hebben de meesten van hen als volwassene een duidelijk besef van hun genderidentiteit. Operaties aan de genitaliën van kinderen met ambigue genitaliën, als die al nodig zijn, worden vaak uitgesteld totdat de kinderen ouder zijn en kunnen meebeslissen.
Genderbevestigende hormoontherapie
Sommige mensen met genderdysforie krijgen, naast het overnemen van gedrag, kleding en manieren van het andere geslacht, hormoonbehandelingen om hun secundaire
geslachtskenmerken te veranderen:
- voor mensen die bij hun geboorte als man zijn toegewezen, veroorzaakt behandeling met het vrouwelijke hormoon oestrogeen borstgroei en andere lichaamsveranderingen, zoals minder gezichts- en lichaamsbeharing en herverdeling van vet naar de heupen
- bij mensen die bij de geboorte als vrouw zijn toegewezen, veroorzaakt behandeling met het mannelijke hormoon testosteron veranderingen zoals groei van gezichtshaar, een diepere stem en veranderingen in de verdeling van lichaamsvet en spieren
Naast de lichamelijke effecten heeft hormoontherapie ook belangrijke gunstige psychologische effecten, zoals dat de persoon zich meer op zijn gemak voelt, minder angstig is en beter in staat is om met elkaar om te gaan als het geslacht van zijn of haar voorkeur.
Geslachtsbevestigende chirurgie
Geslachtsbevestigende chirurgie is onomkeerbaar en artsen raden het alleen aan voor mensen die medische zorg hebben gekregen van een goed opgeleide en ervaren
zorgverlener en die behandeld zijn volgens de huidige zorgstandaarden.
Voordat ze geopereerd worden, adviseren artsen meestal dat transgenders:
- geslachtsbevestigende hormoontherapie gebruiken
- minstens 1 jaar fulltime in hun voorkeursrol leven
Veel mensen die een geslachtsbevestigende operatie ondergaan, zijn in staat om bevredigende seksuele relaties te hebben. Het vermogen om een orgasme te krijgen blijft na de operatie vaak behouden en sommige mensen melden dat ze zich voor het eerst seksueel op hun gemak voelen. Er zijn echter maar weinig mensen die een geslachtsbevestigende operatie ondergaan met als enige doel om seksueel te kunnen functioneren als het andere geslacht. Bevestiging van hun innerlijke gevoel van genderidentiteit is meestal de motivatie.
Bronnen:
| Laatste wijziging: 15 oktober 2023 | Colofon Disclaimer Privacy Zoeken Copyright © 2002- G. Speek |