|
|
Naproxen, onder andere verkocht onder de merknaam Aleve of Apronax, is een niet-steroïdaal anti-inflammatoir geneesmiddel (NSAID) dat wordt gebruikt bij de behandeling van pijn, menstruatiekrampen, ontstekingsziekten zoals reumatoïde artritis, jicht en koorts. Het wordt oraal ingenomen. Het is verkrijgbaar in formuleringen met onmiddellijke en vertraagde afgifte. Het begin van de effecten is binnen een uur en houdt tot twaalf uur aan.
Veel voorkomende bijwerkingen zijn duizeligheid, hoofdpijn, blauwe plekken, allergische reacties, brandend maagzuur en maagpijn. Ernstige bijwerkingen zijn een verhoogd risico op hartziekten, beroerte, maag-darmbloedingen en maagzweren. Het risico op hartziekten kan lager zijn dan bij andere NSAID's. Het wordt afgeraden bij mensen met nierproblemen. Het gebruik wordt afgeraden in het derde trimester van de zwangerschap.
Naproxen is een niet-selectieve COX-remmer. Het behoort tot de propionzuurklasse van geneesmiddelen. Als NSAID lijkt naproxen zijn ontstekingsremmende werking uit te oefenen door de productie van ontstekingsmediatoren, prostaglandinen genaamd, te verminderen. Het wordt door de lever gemetaboliseerd tot inactieve metabolieten.
Naproxen werd in 1967 gepatenteerd en in 1976 goedgekeurd voor medisch gebruik in de Verenigde Staten. Het is over de toonbank verkrijgbaar en als generiek geneesmiddel. In 2019 was het de 61e meest voorgeschreven medicatie in de Verenigde Staten, met meer dan 11 miljoen voorschriften.
Inhoud
- Medisch gebruik
- beschikbare formuleringen
- zwangerschap en borstvoeding
- Bijwerkingen
- gastro-intestinaal
- cardiovasculair
- Interactie
- geneesmiddel-geneesmiddel interacties
- geneesmiddel-voeding interacties
- Farmacologie
- werkingsmechanisme
- farmacokinetica
- farmocogenetica
- Chemie
- synthese
- Samenleving en cultuur
- merknamen
- toegangsbeperkingen
- Onderzoek
- Diergeneeskungig gebruik
- paarden
1 Medisch gebruik
Het medisch gebruik van naproxen is gerelateerd aan zijn werkingsmechanisme als ontstekingsremmer. Naproxen wordt gebruikt voor de behandeling van verschillende ontstekingsziekten
en symptomen die het gevolg zijn van een overmatige ontsteking, zoals pijn en koorts
(naproxen heeft naast zijn ontstekingsremmende werking ook koortsverlagende of antipyretische eigenschappen). Ontstekingsbronnen van pijn die kunnen reageren
op de ontstekingsremmende werking van naproxen zijn aandoeningen zoals migraine,
osteoartritis,
nierstenen,
reumatoïde artritis,
artritis psoriatica,
jicht,
spondylitis ankylosing, menstruatiekrampen,
tendinitis en
bursitis.
Naproxennatrium wordt gebruikt als "overbruggingstherapie" bij hoofdpijn door medicatie-overgebruik om patiënten langzaam van andere medicijnen af te helpen.
1.1 beschikbare formuleringen
Naproxennatrium is verkrijgbaar als tablet met onmiddellijke afgifte en als tablet met verlengde afgifte. De formuleringen met verlengde afgifte (soms ook wel "duurzame afgifte" of "enteric coated" genoemd) hebben langer nodig om te werken dan de formuleringen met onmiddellijke afgifte, en zijn daarom minder nuttig wanneer onmiddellijke verlichting van de pijn gewenst is. Formuleringen met verlengde afgifte zijn nuttiger voor de behandeling van chronische, of langdurige, aandoeningen, waarbij langdurige verlichting van de pijn gewenst is.
1.2 zwangerschap en borstvoeding
Kleine hoeveelheden naproxen worden uitgescheiden in de moedermelk. Bijwerkingen zijn echter ongewoon bij zuigelingen die borstvoeding krijgen van een moeder die naproxen gebruikt.
2 Bijwerkingen
Veel voorkomende bijwerkingen zijn duizeligheid, slaperigheid, hoofdpijn, huiduitslag, blauwe plekken en maagdarmklachten. Zwaar gebruik wordt in verband gebracht met een verhoogd risico op nierziekte in het eindstadium en nierfalen. Naproxen kan bij 3% van de mensen spierkrampen in de benen veroorzaken.
In oktober 2020 eiste de Amerikaanse Food and Drug Administration (FDA) dat het etiket van het geneesmiddel voor alle niet-steroïde ontstekingsremmende geneesmiddelen werd bijgewerkt om het risico te beschrijven van nierproblemen bij ongeboren baby's die resulteren in weinig vruchtwater. Zij raden aan NSAID te vermijden bij zwangere vrouwen bij 20 weken of later in de zwangerschap.
2.1 gastro-intestinaal
Net als andere niet-COX-2 selectieve NSAID kan naproxen maag-darmproblemen veroorzaken, zoals brandend maagzuur, constipatie, diarree, maagzweren en maagbloedingen. Naproxen moet oraal met voedsel worden ingenomen om het risico op gastro-intestinale bijwerkingen te verminderen. Personen met een voorgeschiedenis van maagzweren of inflammatoire darmziekten dienen een arts te raadplegen alvorens naproxen in te nemen. Op de Amerikaanse markt wordt naproxen verkocht met waarschuwingen in de verpakking over het risico op maag-darmzweren of -bloedingen. Naproxen geeft een gemiddeld risico op maagzweren in vergelijking met ibuprofen, dat een laag risico heeft, en indometacine, dat een hoog risico heeft. Om het risico op maagzweren te verminderen, wordt het vaak gecombineerd met een protonpompremmer (een medicijn dat de maagzuurproductie vermindert) tijdens langdurige behandeling van mensen met reeds bestaande maagzweren of een geschiedenis van het ontwikkelen van maagzweren terwijl ze NSAID gebruiken.
2.2 cardiovasculair
COX-2 selectieve en niet-selectieve NSAID's zijn in verband gebracht met een toename van het aantal ernstige en mogelijk fatale cardiovasculaire voorvallen, zoals myocardinfarcten en beroertes. Naproxen wordt echter in verband gebracht met de kleinste algemene cardiovasculaire risico's. Cardiovasculaire risico's moeten in overweging worden genomen bij het voorschrijven van elk niet-steroïdaal ontstekingsremmend geneesmiddel. Het middel had ongeveer 50% van het geassocieerde risico op een beroerte in vergelijking met ibuprofen, en werd ook geassocieerd met een lager aantal myocardinfarcten in vergelijking met controlegroepen.
Uit een studie bleek dat hoge-dosis naproxen een bijna volledige onderdrukking van tromboxaan in bloedplaatjes teweegbracht gedurende het gehele doseringsinterval en het risico op cardiovasculaire aandoeningen (CVD) niet leek te verhogen, terwijl andere niet-aspirine hoge-dosis NSAID-regimes slechts voorbijgaande effecten hadden op COX-1 in bloedplaatjes en geassocieerd waren met een klein maar duidelijk vasculair gevaar. Omgekeerd werd naproxen in verband gebracht met hogere percentages complicaties van bovenste gastro-intestinale bloedingen in vergelijking met andere NSAID's.]
3 Interacties
3.1 geneesmiddel-geneesmiddel interacties
Naproxen kan een wisselwerking hebben met antidepressiva, lithium, methotrexaat, probenecid, warfarine en andere bloedverdunners, hart- of bloeddrukmedicatie, waaronder diuretica, of steroïde geneesmiddelen zoals prednison.
NSAID's zoals naproxen kunnen interfereren met en de werkzaamheid verminderen van SSRI antidepressiva, evenals het risico op bloedingen groter maken dan het individuele bloedingsrisico van beide klassen van middelen, wanneer ze samen worden ingenomen. Naproxen is niet gecontra-indiceerd in aanwezigheid van SSRI's, hoewel gelijktijdig gebruik van de medicijnen met voorzichtigheid moet worden gedaan.
3.2 geneesmiddel-voeding interacties
Alcoholgebruik verhoogt het risico op gastro-intestinale bloedingen in combinatie met NSAID's zoals naproxen op een dosisafhankelijke manier (dat wil zeggen, hoe hoger de dosis naproxen, hoe hoger het risico op bloedingen). Het risico is het grootst bij mensen die zware drinkers zijn.
4 Farmacologie
4.1 werkingsmechanisme
Naproxen werkt door reversibele remming van zowel de COX-1 als de COX-2 enzymen als niet-selectieve coxib. Dit resulteert in remming van de prostaglandinesynthese. Prostaglandinen fungeren als signaalmoleculen in het lichaam, waardoor ontstekingen worden opgewekt. Door remming van COX-1/2 induceert naproxen dus een ontstekingsremmend effect.
4.2 farmacokinetiek
Naproxen is een gering substraat van CYP1A2 en CYP2C9. Het wordt in de lever uitgebreid gemetaboliseerd tot 6-O-desmethylnaproxen, en zowel het oorspronkelijke geneesmiddel als de desmethylmetaboliet ondergaan verder metabolisme tot hun respectieve acylglucuronide-geconjugeerde metabolieten. Een analyse van twee klinische onderzoeken toont aan dat de tijd tot de piekplasmaconcentratie van naproxen optreedt tussen 2-4 uur na orale toediening, hoewel naproxennatrium de piekplasmaconcentraties binnen 1-2 uur bereikt.
4.3 farmacogenetica
De farmacogenetica van naproxen is bestudeerd in een poging om de bijwerkingen beter te begrijpen. In 1998 slaagde een kleine farmacokinetische (PK) studie er niet in om aan te tonen dat verschillen in het vermogen van een patiënt om naproxen uit het lichaam te zuiveren, verschillen konden verklaren in het risico van een patiënt op het ervaren van de bijwerking van een ernstige gastro-intestinale bloeding tijdens het gebruik van naproxen. In de studie werd echter geen rekening gehouden met verschillen in de activiteit van CYP2C9, een geneesmiddel-metablerend enzym dat nodig is voor het klaren van naproxen. Studies naar de relatie tussen CYP2C9-genotype en NSAID-geïnduceerde gastro-intestinale bloedingen hebben aangetoond dat genetische varianten in CYP2C9 die de klaring van belangrijke CYP2C9-substraten (zoals naproxen) verminderen, het risico op NSAID-geïnduceerde gastro-intestinale bloedingen verhogen, vooral voor homozygote defecte varianten.
Per oktober 2017 waren er geen aanbevelingen voor routinematige CYP2C9-testen voor naproxen.
5 Chemie
Naproxen is een lid van de 2-arylpropionzuur (profen) familie van NSAID's. Het vrije zuur is een reukloze, witte tot gebroken witte kristallijne stof. Het is vetoplosbaar en praktisch onoplosbaar in water. Het heeft een smeltpunt van 152-155 °C.
5.1 synthese
Naproxen is als volgt industrieel geproduceerd door Syntex op basis van 2-naftol.
6 Samenleving en cultuur
6.1 merknamen
Naproxen en naproxennatrium worden onder verschillende merknamen op de markt gebracht, waaronder Accord, Aleve, Anaprox, Antalgin, Apranax, Feminax Ultra, Flanax, Inza, Maxidol, Nalgesin, Naposin, Naprelan, Naprogesic, Naprosyn, Narocin, Pronaxen, Proxen, en Soproxen. Het is ook verkrijgbaar als de combinatie naproxen/esomeprazol magnesium in tabletten met vertraagde afgifte onder de merknaam Vimovo.
6.2 toegangsbeperkingen
Syntex bracht naproxen voor het eerst op de markt in 1976, als het receptgeneesmiddel Naprosyn. In 1980 brachten zij voor het eerst naproxennatrium op de markt onder de merknaam Anaprox. In de Verenigde Staten keurde de Food and Drug Administration (FDA) het in 1994 goed als vrij verkrijgbaar geneesmiddel (over de toonbank). OTC-preparaten van naproxen in de VS worden voornamelijk door Bayer HealthCare op de markt gebracht onder de merknaam Aleve en generieke winkelmerkformuleringen in tabletten van 220 mg. In Australië zijn tabletten van 275 mg naproxennatrium een farmaceutisch geneesmiddel van Schedule 2, met een maximale dagelijkse dosis van vijf tabletten of 1375 mg. In het Verenigd Koninkrijk werden in 2008 250 mg tabletten naproxennatrium goedgekeurd voor over de toonbank-verkoop onder de merknaam Feminax Ultra, voor de behandeling van primaire dysmenorroe bij vrouwen van 15 tot 50 jaar. In Nederland zijn 220 mg en 275 mg tabletten OTC verkrijgbaar in drogisterijen, 550 mg is alleen OTC bij apotheken. Aleve werd op 14 juli 2009 over de toonbank verkrijgbaar in sommige provincies in Canada, maar niet in British Columbia, Quebec of Newfoundland en Labrador; het werd vervolgens OTC verkrijgbaar in British Columbia in januari 2010.
7 Onderzoek
Naproxen heeft mogelijk antivirale activiteit tegen influenza. In laboratoriumonderzoek blokkeert het de RNA-bindende groef van het nucleoproteïne van het virus, waardoor de vorming van het ribonucleoproteïnecomplex wordt verhinderd - waardoor de virale nucleoproteïnen uit de circulatie worden gehaald.
8 Diergeneeskundig gebruik
8.1 paarden
Naproxen wordt via de mond toegediend aan paarden in een dosis van 10 mg/kg, en heeft aangetoond een ruime veiligheidsmarge te hebben (geen toxiciteit bij toediening van driemaal de aanbevolen dosis gedurende 42 dagen). Het is effectiever voor myositis dan het veelgebruikte NSAID fenylbutazon, en heeft bijzonder goede resultaten laten zien voor de behandeling van equine exertional rhabdomyolysis, een ziekte van spierafbraak; het wordt minder vaak gebruikt voor musculoskeletale aandoeningen.
Bron: de Engelstalige wiki, die is veel uitgebreider dan de Nederlandstalige.
Voor referenties zie de Engelstalige pagina.
|