| Acne | meer huid |
Wat is het?
Acne is een normale overgangssituatie tussen de kinderhuid en de volwassen huid.
Vier van de vijf jongeren hebben er een tijdje last van.
Dat heeft alles te maken met hormonen, die het lichaam in dezelfde tijd laten groeien en veranderen.
Hormonen zorgen voor overproductie van talg en voor verdikking van het bovenlaagje van de huid, de hoornlaag.
Die laag, die vooral bestaat uit keratine, verstopt de poriën, de gaatjes in de huid.
Onder in die poriën zitten talgkliertjes, die het vettige talg produceren dat de huid soepel houdt en beschermt.
Is de porie verstopt, dan ontstaat een mee-eter.
Een wittige als de porie nog klein is, een zwarte wanneer de uitgang verbreed is en de keratineprop donker is gekleurd door huidpigment.
De talgproductie gaat gewoon verder, dus de mee-eter zwelt op en wordt een rode pukkel.
Bacteriën, zoals de Propionibacterium acnes, zwelgen in zo’n talgrijke omgeving.
Die bacteriën zetten de talg om in scherpe vetzuren die de poriewand aanvreten.
Een ontstekingsreactie komt op gang en een puist is geboren.
Symptomen
Witte en zwarte pukkels, soms / vaak met rode bobbeltjes. Puisten met een gele kop.
Preventie
- preventie
- niet
- profylaxe (medische middelen om de ziekte te voorkomen)
- geen
Diagnose
Zie symptomen.
Behandeling
- zelf
- alle potjes het raam uit
- mensen die er veel aan doen krijgen vaak meer klachten. Vooral friemelen, uitdrukken, het gebruik van onwerkzame middelen, camouflage en zalfjes maken de zaak erger. Er ook middelen die helpen, al werken ze niet snel. De behandeling begint dus met geduld. Je moet hoe dan ook een tijdje met de puisten leven
- het belangrijkst is dat de talg naar buiten kan. De poriën moeten dus open blijven
- het kan al voldoende zijn het gezicht te wassen met lauwwarm water en voorzichtig af te deppen met een zachte handdoek (niet wrijven!)
- de drogist heeft gels of lotions met benzoylperoxide (merkloos en als Akneroxid, Benzac W) of acetylsalicylzuur. Die weken de keratineprop in mee-eters weg. Bovendien kunnen ze de acnebacterie dwarszitten, en de huid kalmeren. De huid kan wel droog worden. Begin bijvoorbeeld met 5 procent benzoylperoxide. Na een week of drie moet je het effect kunnen merken. Stap anders over op 10 procent. Ga niet met de gel in de zon of naar de zonnebank. En let op je kleren: het geeft enorme vlekken
- wassen met zeep is niet handig. Dat reageert met de talg. Die wordt daardoor hard en de porie raakt nog meer verstopt. Ook veel (camouflage)crèmes verstoppen de poriën. Bovendien: als de talg uit de poriën kan, vormt het een beschermend laagje en houdt de huid zichzelf vet. Daar is dus meestal geen crème voor nodig
- de puist uitduwen met een ‘comedonenquetscher’ (mini-lepeltje met een gaatje erin, waarmee je ze hygiënisch kunt uitknijpen) is een optie. Maar je loopt de kans dat je de bacteriën uit de puist overbrengt op de ‘schone’ mee-eters
- don’t worry, be happy. Je kunt er weinig aan doen, het gaat vanzelf over, leer ermee te leven. Er belangrijker dingen zijn dan die pukkel op je neus
- medicijnen
- arts
- de huisarts kan antibiotica voorschrijven om de Propionibacterium acnes onder de duim te houden
- de Diane-anticonceptiepil bevat stofjes die de hormonen tegenwerken die acne veroorzaken
- de talgproductie kan worden geremd met vitamine A. Maar dat is in hoge doses giftig; daarom zijn crèmes met dit bestanddeel alleen op voorschrift te krijgen. In extreme gevallen kan de huisarts ook pillen voorschrijven met een soort vitamine A. Die hebben echter zodanig heftige bijwerkingen, dat ze een laatste redmiddel zijn voor de ernstigste vorm van acne, waarbij steenpuistachtige ontstekingen ontstaan
Besmettelijk?
De acne krijg je uitsluitend van jezelf, niet van iemand anders, maar de bacteriën in de puist kunnen worden overgebracht op 'schone' mee-eters.
Common sense dus, niet uitgebreid zoenen en knuffelen
Fabels
- acne krijg je niet van van patat met mayonaise, hoezeer het soms ook lijkt alsof de mayo je hoofd uit komt
- acne krijg je niet van vet en lekker eten (chocolade)
- acne krijg je niet van stress, seks (of gebrek daaraan), masturberen, te weinig vitaminen of hygiëne of van iemand anders
Bronnen:
- Merck Manual, professional version
- Merck Manual, consumer version
- Beers, Marc H. (red.), 2005, 2e druk. Merck Manual Medisch Handboek. Bohn Stafleu van Loghum. 1970 blz. ISBN 978-90-313-4300-5. blz.1213-1215
- Wolffers, Ivan. Medicijnen 2006-2007. Klachten, ziekten, behandeling en medicatie. blz.43-45
Volkskrant dd. 27 april 2024
Waar eerst een gladde huid zat, verschijnt ineens een bultje. Hoe ontstaan puistjes? En kun je ze voorkomen?
Het is de nachtmerrie en de werkelijkheid van vrijwel iedere puber: jeugdpuistjes. Maar ook ongeveer de helft van alle twintigers en bijna 20 procent van de veertigers heeft last van acne vulgaris, het 'gewone' type acne. 'De term jeugdpuistjes is dus niet zo terecht', vindt dermatoloog Rieke Driessen (Radboud UMC).
Ongeacht de leeftijd ontstaan de meeste puistjes op grofweg dezelfde manier. Eerst raakt de opening van een haarzakje verstopt door een mee-eter, waardoor talg niet meer door die opening naar buiten kan. Wanneer de talg zich onder de huid ophoopt, kan het haarzakje ontstoken raken, waarbij witte bloedcellen actief worden en pus produceren. Dat leidt tot het klassieke witte puntje bovenop de puist.
Veel factoren beïnvloeden het ontstaan van acne. 'Het is een mix van genen, omgevingsfactoren en hormonen', zegt Tamar Nijsten, hoogleraar dermatologie en hoofd van de afdeling dermatologie aan het Erasmus MC.
De geslachtshormonen oestrogeen, progesteron en testosteron zorgen er bijvoorbeeld voor dat de talgproductie toeneemt. In de puberteit komen er meer van deze hormonen in het bloed, wat waarschijnlijk de reden is dat pubers zo veel last hebben van acne.
Ook vakanties naar de zon kunnen een acneaanval uitlokken: de zogeheten Mallorca acne. Onder invloed van de zon verdikt de huid, waardoor haarzakjes makkelijker verstopt raken. Op vakantie zelf merk je daar nog weinig van, omdat de zon tegelijkertijd een ontstekingsremmend effect heeft. 'Maar als je teruggaat naar huis valt het remmende effect van de zon weg en krijg je vaak een opvlamming van acne', zegt Nijsten.
Zowel Driessen als Nijsten zijn voorzichtig als het gaat om het benoemen van een oorzakelijk verband tussen eetgewoonten en puistjes. Driessen: 'Acne vulgaris komt meer voor in westerse landen, dus het lijkt erop dat westerse gewoonten invloed hebben. Maar de precieze rol van gewoonten is moeilijk te achterhalen. Studies spreken elkaar vaak tegen.'
Driessen schreef mee aan de landelijke richtlijn voor acne vulgaris, maar kent geen wondermiddelen om puistjes te voorkomen. 'Het eerlijke antwoord is dat je zelf niet zo heel veel kunt doen.' Ze raadt aan om de huid een keer per dag schoon te maken met reinigingsmiddel zonder zeep. Wie te intensief reinigt, kan de huid irriteren en stimuleert de talgproductie - en dus het ontstaan van puistjes.
Heel vette crèmes kunnen de haarzakjes verstoppen. Wie acne wil voorkomen, doet er dus goed aan om te kiezen voor producten die 'niet-comedogeen' zijn, oftewel niet-afsluitend. En gebruik je make-up, kies dan voor producten op water- in plaats van oliebasis.
'Het is niet aangetoond dat mee-eters kunnen verdwijnen door de huid te scrubben', zegt Driessen. 'Je haalt met scrubben alleen de allerbovenste laag van de huid weg, terwijl mee-eters dieper zitten.'
Nijsten waarschuwt om puistjes in elk geval niet uit te knijpen, omdat je op die manier het haarzakje kapotmaakt. 'Dan zit de talg niet meer afgeschermd in een zakje, maar komt het los in de huid terecht. Het lichaam geeft dan een stevige ontstekingsreactie, waardoor het puistje groter wordt.' Het uitknijpen van puistjes kan zelfs tot littekens of langdurige verkleuringen leiden.
Apotheken en drogisterijen staan vol met middeltjes die zouden helpen tegen acne. Driessen is daar sceptisch over: 'Er is maar van heel weinig vrij verkrijgbare producten wetenschappelijk bewezen dat ze effectief zijn. Er wordt van alles beweerd, maar het is de vraag of het veel toevoegt.'
Wie last heeft van littekens of wie lichamelijk of psychisch lijdt onder zijn acne, kan naar de huisarts of de dermatoloog stappen. Die kan bijvoorbeeld lichte antibiotica met een ontstekingsremmend effect voorschrijven, of peelende middelen. Die laatste schilferen de bovenste laag van de huid af, maar komen veel dieper dan scrubs.
Nijsten ziet een 'zware onderbehandeling' van acne, omdat veel mensen denken dat het iedereen overkomt en vanzelf voorbijgaat. 'Maar er zijn heel goede behandelingen tegen acne', zegt hij. 'Bij sommige patiënten denk ik: als je twee jaar eerder was gekomen, hadden we een hoop ellende kunnen vermijden.'
| Laatste wijziging: 28 april 2024 | Colofon Disclaimer Privacy Zoeken Copyright © 2002- G. Speek |